Euroforum Blog Het kennis blog van Euroforum
Steven van Weyenberg zit voor D66 in de Tweede Kamer. Hij is lid van de Vaste Kamercommissie SZW , die zich onder meer bezighoudt met de toekomst van het pensioenstelsel. In aanloop naar het Pensioen Event 2016 vroegen we hem hoe hij de toekomst van het Nederlandse pensioenstelsel ziet.
“Het Kabinet is aan zet om een beslissing te nemen over veilige pensioenen,” zegt Van Weyenberg, “Daarbij wil D66 het huidige stelsel vervangen door een systeem met persoonlijke pensioenpotten. Op dit moment zit het Nederlandse pensioengeld in grote, collectieve potten. Daardoor is het geld van iedereen en van niemand tegelijk. Dat is ingewikkeld en maakt iedereen ongelukkig. Gepensioneerden zijn nu terecht boos dat hun pensioen minder goed is dan beloofd, terwijl werkenden zich afvragen of ze later nog voldoende zullen terugzien van hun ingelegde pensioenpremie. En ons stelsel past slecht bij de veranderde arbeidsmarkt, je pensioen is nu vaak versnipperd over meerdere pensioenfondsen en dat vinden veel mensen ondoorzichtig en onhandig”.
De D66 politicus kiest voor persoonlijke pensioenpotten en het afschaffen van de doorsneepremiesystematiek. “Je weet dan precies hoeveel pensioengeld je hebt opgebouwd. Ook vergroten persoonlijke pensioenpotten de kans op een goed pensioen. Geld van werkenden kan offensiever worden belegd, terwijl het pensioengeld van ouderen met minder risico wordt belegd.” Van Weyenberg verwacht hier veel van: “Met een persoonlijke pensioenpot kan je beter zien hoeveel pensioen je hebt opgebouwd en zal gemiddeld een beter koopkrachtbestendig pensioen kunnen worden opgebouwd. We maken zo ook een einde aan het huidige ingewikkelde stelsel waarbij niemand weet welk deel van het pensioengeld van wie is, wat tot veel onvrede leidt bij zowel werkenden als gepensioneerden. Tegelijkertijd behouden we in het D66 plan de sterke kanten van ons stelsel, zoals de verplichtstelling, samen beleggen via een pensioenfonds en het delen van het zogenaamde lang leven risico.”
Bent u optimistisch dat het kabinet deze keuze snel zal maken?
“Ik hoor te veel ‘laten we nog eens studeren’, te veel ontkenning van het probleem. Het pensioenstelsel piept en kraakt. Beloftes aan te veel mensen worden niet nagekomen. Logisch dat mensen het vertrouwen in het stelsel kwijtraken. We hebben jaren gestudeerd, en nu wil de SER weer doorstuderen. Wij zeggen: ‘Kabinet, hak nú knopen door, geef mensen persoonlijke potten. Weg met doorsneepremiesystematiek. Doormodderen is geen optie. Als we nu handelen, kunnen we veel verbeteren. Hoe langer we wachten, hoe meer vertrouwen daalt.
Hoe fundamenteel zijn de wijzigingen die u voorstelt?
“Wij zijn niet van ‘trossen los’ – willen de goede elementen behouden. Maar het stelsel moet wel op de schop, en dan reageert de sector heel conservatief. Dat zien we vaker, gevestigde partijen hebben bijvoorbeeld een rol voor gepensioneerden in pensioenfondsbesturen ook veertig jaar tegengehouden.
Maar moet je dit aan het de deelnemers overlaten? Die interesseren zich toch niet voor hun pensioen?
Ik hoor juist steeds meer dat het onderwerp leeft. Steeds meer jongeren gaan erover nadenken. Dat doen ze omdat de zorg toeneemt. Geef mensen meer zeggenschap en regie, dan wordt het minder moeilijk om ze te betrekken. Juist handelingsperspectief vergroot animo om je erin te verdiepen.
Wat kunnen volgens u pensioenfondsen doen om de pensioensector positief te veranderen?
“Eerlijk zijn en meer ruimte bieden voor zeggenschap deelnemers. Ze moeten niet in de reflex schieten van ‘wij bedenken wel wat goed voor u is. Laat het ons bedenken dan komt het wel goed’. De sector moet niet de ogen sluiten voor de actuele problemen. Want we willen graag behouden dat we veel sparen voor goede oude dag.”
In hoeverre denkt u dat buitenlandse ontwikkelingen van invloed zijn op de Nederlandse pensioensector?
“We zijn geen eiland. We hebben rekening te houden met Europese regels over hoe je mag rekenen, maar de hoofdvragen beginnen bij het lef om in eigen land te erkennen waar de zwaktes zitten. Het eerste SER advies was daar heel helder over: om een probleem op te lossen moet je het gezamenlijk erkennen. Er is nu veel uitgewerkt, maar men heeft de stap vooruit nog niet durven zetten. Teleurstellend. Het gaat nu om eerlijkheid over de zwakke kanten, om daadkracht en lef!”
Over de auteur
Sybren Visser (1974) is een onafhankelijk redacteur/interviewer. Hij werkt als freelance redacteur onder andere voor BNR Nieuwsradio en congresorganisaties. Sybren heeft zijn Master in Communicatiewetenschappen behaald bij de Universiteit van Utrecht.
