Hoe helpt een waterstofhub tegen netcongestie?

Wat zijn waterstofhubs? Waar zijn ze kansrijk? En hoe helpen ze bij het oplossen van netcongestie? Volgens David Koole, RVO, zijn het “volledige lokale ketens van opwek tot gebruik van energie, met een component waterstof daarin”. In aanloop naar het Nationaal Waterstof Congres vertelt hij hoe zulke hubs werken, waar het mis kan gaan en waarom samenwerking de sleutel is.

Wat is een waterstofhub?

“In beginsel is het eigenlijk een volledige lokale keten van opwek tot gebruik van energie met een component waterstof daarin”, legt David uit. Denk aan een lokaal zonnepark of een windmolen, een elektrolyser van een paar megawatt en afnemers in de buurt die de geproduceerde waterstof gebruiken. Zo’n hub is dus een slim lokaal systeem waar elektriciteit, waterstof, biogas, warmte en zuurstof met elkaar samenkomen. “De restproducten van elektrolyse – warmte en zuurstof – kun je ook benutten. Dat hoort allemaal bij het systeem”. Ook de nabijheid van partners is essentieel. “Wij hanteren nu een afstand van ongeveer twintig kilometer”. Ligt een partij verder weg, dan verliest het project zijn logica en worden kosten en risico’s te groot.

Waar zijn waterstofhubs kansrijk?

Een waterstofhub werkt pas als er een duidelijke energievraag is. “Het helpt enorm als er al een substantiële afnemer in de buurt zit. Zonder een bestaande vraag wordt het heel lastig”. Kansrijke plekken zijn bedrijventerreinen waar ondernemers elkaar kennen en samenwerken aan verduurzaming. “Uiteindelijk is de basis dat je een probleem hebt om jouw lokale energiesysteem te verduurzamen – of überhaupt op te bouwen, omdat het door netcongestie niet lukt. Dan kan waterstof een rol spelen”.

Hoe helpt een waterstofhub bij netcongestie?

De grootste kracht van een waterstofhub zit in balanceren en opslag. David legt uit: “Als er te veel stroom op het net is, kan je die stroom gebruiken om waterstof te maken. Op momenten van schaarste kun je die energie weer terugleveren”. Waterstof fungeert dus als buffer in het energiesysteem. Het maakt vraag en aanbod beter voorspelbaar en voorkomt overbelasting van het net. Ook bedrijven met een piekvraag hebben er voordeel van. “Als een industriële afnemer op een bepaald moment veel energie nodig heeft, kan waterstof daar een oplossing voor zijn. Je kunt immers tijdelijk energie opslaan en later gebruiken”.

Wanneer is een waterstofhub géén goede oplossing?

Een waterstofhub is geen wondermiddel, benadrukt Koole. “Als elektrificatie goedkoper of logischer is, moet je dat vooral doen”. Soms ligt het probleem simpelweg in de afstand tussen bedrijven. “Als partners te ver uit elkaar liggen, moet je een nieuw infrastructuursysteem aanleggen. Dat kost veel geld en ruimte, en maakt het project minder haalbaar”. Daarnaast is vertrouwen cruciaal. “Het helpt enorm als ondernemers elkaar enigszins kennen, in de lokale context is dat vaak zo. Zonder die samenwerking is het moeilijk om een hub te laten slagen”.

De grootste uitdaging: een sluitende businesscase

De techniek is er, maar de kosten blijven de grootste hobbel. “De kosten van waterstof zijn nu nog te hoog vergeleken met fossiele brandstoffen”, zegt Koole. Daarom komt er binnenkort een nieuwe subsidietak binnen de OWE-regeling, speciaal voor waterstofhubs. “Die regeling moet de kostprijs van waterstof competitiever maken”. Toch is geld niet de enige uitdaging. “Je hebt in de beginfase al veel organisatiekracht nodig. Ondernemers moeten samen plannen maken, afspraken vastleggen en het project dragen”.

Een blauwdruk voor de toekomst

RVO werkt aan een blauwdruk die laat zien hoe een waterstofhub idealiter is opgebouwd:

• Lokale opwek van hernieuwbare energie.
• Productie van waterstof via een elektrolyser (0.5 – 15 MW).
• Opslag in tubes of andere buffers.
• Lokale afname door industrie, mobiliteit of glastuinbouw.
• Benutting van reststromen als warmte en zuurstof.

“Elk geval is anders”, zegt Koole, “maar je ziet wel steeds dezelfde componenten terug”.

Werk samen aan slimme, lokale oplossingen

Tijdens het Nationaal Waterstof Congres op 26 november 2025 deelt David de nieuwste inzichten en praktijkvoorbeelden. “We vertellen hoe een waterstofhub eruitziet en wat we horen van initiatieven in het land”. Ook bespreekt hij de nieuwe subsidieregeling. “Volgende maand start de consultatie. We nodigen partijen uit om zich te melden en mee te denken”. Het congres is hét moment om ervaringen uit te wisselen, partners te vinden en concrete stappen te zetten.

Wil jij meedenken en andere ketenpartners spreken? Kom dan naar het Nationaal Waterstof Congres. Vraag de brochure aan voor een overzicht van het programma.