“Een veranderend mobiliteitslandschap vergt een lerende houding; durf te experimenteren”

Interview Ron Bos, trendwatcher in mobiliteit en oprichter van SmartUrbanism.org

Onze steden zijn vooral nog ingericht op ‘analoge’ bereikbaarheid uit de 20e eeuw en dan met name een groot deel autobereikbaarheid. Met als gevolg massale verkeersstromen. Met ICT als ontwerpprincipe voor logistieke stromen (zowel goederen als mensen) is veel meer mogelijk: gedeelde mobiliteit, spitsmijden of mobilteit als dienst, waarbij het vervoermiddel niet meer centraal staat.

Wat zijn volgens u de belangrijkste trends en ontwikkelingen op het gebied van Smart Mobility?

Hier is het boek ‘Clean Disruption’ van Tony Seba van grote waarde. Seba beschrijft vier grote – vooral technologische ontwikkelingen – die het mobiliteitssysteem van de 21e eeuw herdefiniëren:

1. Elektrisch rijden
2. Autonoom rijden
3. Deelmobiliteit
4. Lokaal opgewekte zonne-energie als energiebron

Ik benoem die ontwikkelingen zelf weleens als ‘smart, shared en social’: smart houdt in dat voertuigen communiceren met elkaar en de omgeving, wat autonoom rijden mogelijk maakt. Shared als het verdienmodel. Dat kan gaan om auto’s delen, maar ook collectieve vervoersvormen. En social houdt in het juist onderling kunnen delen van vervoer, peer-2-peer. Een bedrijf als Tesla zet volledig in op deze vier ontwikkelingen, inclusief de energieopwekking (SolarCity) en een aangekondigd Tesla-deelplatform.

Welke kansen bieden deze ontwikkelingen? Welke bedreigingen?

Kansen
De voornaamste kansen die bovengenoemde ontwikkelingen bieden liggen op het gebied van:

1. Leefbaarheid
2. Duurzaamheid
3. Sociale inclusiviteit

Expert stellen dat (semi-)autonome voertuigen veiliger zijn dan de mens. Elektrisch rijden biedt alleen al enorme kansen als het gaat om luchtkwaliteit, maar ook geluidshinder neemt af, vooral in stedelijk gebied. En met duurzame energieopwekking zal ook een deel van de klimaatopgave opgelost worden. Ten slotte kunnen autonome voertuigen een oplossing bieden voor vervoersarme gebieden waar openbaar vervoer geen alternatief is, zoals het platteland, maar ook de suburbs waar openbaar vervoer ook nauwelijks rendabel is. Uber en Lyft verzorgen in menig Amerikaanse stad al de last mile.

Bedreigingen
De bedreigingen liggen wellicht meer op sociaalgeografisch niveau: worden steden en dus mensen echt beter van innovaties van systemen die ook negatieve aspecten hebben? Autonome voertuigen zouden ook weleens het ‘suburbia-effect’ kunnen versterken: een nog verdere uiteenrafeling van de stad, met een verdere toename van reistijden en stedelijke verdunning. De vraag is of we daar dan wel beter van worden? Maar andersom kan ook: meer dichtheid en daarmee stedelijkheid bewerkstelligen met minder vervoermiddelen, zoals autodelen. Dat zou ook prima kunnen gebeuren.

Wat zijn volgens u de belangrijkste opgaven voor beleidsmakers?

Hoe kunnen zij omgaan met deze ontwikkelingen?

1. Verdieping
   Allereerst zou ik beleidsmakers die zich bezig houden met mobiliteit aanraden zich te verdiepen in de nieuwe ontwikkelingen die ontstaan in hun vakgebied.
2. Denk na over je rol
   Over tien jaar bestaat er een compleet ander mobiliteitslandschap waarbij techspelers meer over de verkeerssituatie van je stad of gemeente. Informatie en expertise is dus niet meer sec voorbehouden aan experts bij de overheid. Denk na over wat je wel en wat niet doet vanuit de overheid, wanneer bijvoorbeeld Tesla, Uber, Google of Apple de rol van vervoersbedrijven gaan overnemen. Ik denk dat de overheid nog meer dan nu meerdere rollen gaat innemen: kaderstellend, faciliterend en toetsend.
3. Stel heldere doelen en daarmee prioriteiten
   Stel het doel centraal en niet het middel. Een elektrische auto lost het parkeerprobleem in de binnenstad niet op. Wat doe je dan met elektrisch laden op drukke plekken? En kies je voor een experimentele aanpak om bijvoorbeeld kleinschalige of commerciële initiatieven een kans te geven de bereikbaarheid op het platteland te waarborgen, wellicht ten nadele van gevestigde aanbieders?

Net als AirBnB nu impact heeft op toeristisch beleid zal ook mobiliteitsbeleid nieuwe kaders moeten gaan opstellen voor bovenstaande ontwikkelingen: Staan we het toe of niet? Of stellen we kaders en treden we in gesprek met de organisatie? Het vergt een lerende houding, durf te experimenteren.

Over Ron Bos

Ron Bos, MSc is trendwatcher in mobiliteit en oprichter van SmartUrbanism.org en docent op de opleiding Smart & Circular City. Ron heeft ruim 10 jaar ervaring in het werkveld raakvlak van ruimte en mobiliteit. In 2013 is hij begonnen met trendwatching in mobiliteit en ruimte met als doel nieuwe ontwikkelingen te vertalen naar de praktijk.