“De moderne risicomanager is bovenal dienstbaar”

Risicomanagement moet structureel anders. De conventionele benadering voldoet niet, zegt Marinus de Pooter. Hij is een van de docenten van de opleiding Risicomanagement voor de profitsector. “Maak risicomanagement dienstbaar aan de besluitvorming!”

“Risicomanagement als systeem is niet hetzelfde als het managen van risico’s”

De gedachte dat je door uitputtend bezig te zijn alle belangrijke risico’s kunt beheersen is een illusie. Althans dat vinden zij die meer in de chaostheorie geloven. Zij zeggen: er zijn altijd meer factoren met invloed op jouw toekomst dan je kunt bedenken. Natuurlijk is het wel zeer nuttig om gestructureerd na te denken over de toekomst – over hoe je het beste je kansen kunt benutten en je risico’s kunt beperken.

De gebruikelijke risicomanagement benadering is veelal veroorzaakt door het toezicht. Met name in zwaar gereguleerde sectoren waar compliance domineert,
wordt risicomanagement gezien als een verantwoordingsinstrument. De maatschappij wil nu eenmaal niet graag de negatieve kanten van het bedrijf-zijn accepteren. Terwijl er onvermijdelijk dingen misgaan: veel blijft mensenwerk en er is weinig vernieuwing zonder falen.”

Risicomanagement moet je vooral dienstbaar maken aan de besluitvorming. Als er een besluit wordt overwogen, dan is het zaak om evenwichtig te kijken naar de mogelijke voor- én nadelen, de pro’s én cons. Hoe beter je je collega’s daarin kunt trainen, des te betere beslissingen zijn het gevolg. Mensen associëren risico’s met dingen die je niet wilt hebben. Maar bij besluitvorming gaat het steeds over het afwegen van mogelijke positieve én negatieve gevolgen.

Het begrip ‘risicomanager’ is eigenlijk dubbel onlogisch

Deze functionarissen managen niet – ze hebben doorgaans weinig beslissingsbevoegdheid, en ze moeten naar meer kijken dan alleen risico’s. De taak van risicomanagers is om hun collega’s die besluiten nemen daarvoor passende instrumenten aan te reiken. En om hen kritisch te bevragen op hun veronderstellingen en kernwaarden. Het doel van onze opleiding is dat ze anders tegen hun eigen rol gaan aankijken.

De volgende aanbevelingen komen hieruit voort:

1. Wees dienstbaar! De risicomanager moet dus vooral zoeken hoe hij of zij het beste kan bijdragen aan optimale besluitvorming. Dat vraagt dienstbaarheid jegens degene die de afwegingen moet maken. Deze ondernemer, projectmanager of vestigingsleider heeft hulp nodig om zo goed mogelijk geïnformeerd zijn of haar beslissingen te nemen. Je komt dan vanzelf ook in discussie over de mentaliteit: de heersende waarden bij het afwegen van de verschillende belangen. De beslisser moet bijvoorbeeld veiligheid en rendement afwegen. Als je dat als risicomanager bespreekbaar maakt, kun je veel waarde toevoegen. Dan word je het geweten van de organisatie. Die rol blijft wel moeilijk: je moet je buiten de groep durven stellen en tegen de stroom in zwemmen.

2. Durf en lach! Mensen in risicomanagementfuncties lijken niet over te lopen van blijdschap. Terwijl de eigenlijke bedoeling van hun functie (zoals het kritische meedenken over plannen) juist enorm waardevol is. Vroeger had je aan de hoven de bijzondere rol van de nar, die op een ludieke manier dingen tegen de koning durfde te zeggen waar anderen voor terugdeinsden.

3. Denk verder! Wie werkt met de bekende systeembenadering is gewend aan lijstjes maken en rapporteren. Wat je zou moeten willen is een kritisch fundamenteel gesprek zonder allerlei indicatoren, etcetera. Onafhankelijk spiegelen met beslissers over hoe zij waarde kunnen creëren en beschermen. Het vereist kennis van zaken en inlevingsvermogen om extra perspectieven toe te voegen. Zo kun je collega’s behoeden voor mogelijke eenzijdigheden in hun eigen benadering.

Over de opleiding Risicomanagement voor de profit sector

“De opleiding Risicomanagement voor de profit sector kan niet alleen de risicomanagers verder helpen, maar ook de collega’s met wie zij werken,” zegt De Pooter. “De organisatiecultuur is daarbij doorslaggevend. Als die collega’s erop uit zijn om zo snel mogelijk veel plat geld te verdienen, dan word je als risicomanager eerder serieus genómen dan serieus genomen. De maatschappij vraagt gelukkig steeds meer om lange termijn waardecreatie en een evenwichtige stakeholderbenadering. En daar willen we met deze opleiding graag aan bijdragen.”