Euroforum Blog Het kennis blog van Euroforum
Door Jacqueline Lommen, directeur Europese Pensioenen Robeco
De uitdagingen in DB-regelingen
De trend richting de bredere toepassing van beschikbare premieregelingen (defined-contribution regelingen oftewel DC) zet zich voort. Veel werkgevers ervaren dat de uitkeringsregelingen (defined-benefitregelingen oftewel DB) steeds moeilijker betaalbaar zijn en onvoorspelbare pensioenlasten met zich mee brengen. Tevens willen ondernemingen de omvangrijke pensioenverplichtingen graag van hun balans halen.
Daarnaast is de mogelijke afstempeling van de DB-pensioenuitkeringen en -rechten voor werkgevers moeilijk uitlegbaar aan de werknemers. Het leidt steeds vaker er toe, dat werknemers zich ongerust voelen over hun pensioen in plaats van waardering hebben voor de substantiële bedragen die de werkgever via pensioenen aan werknemers toekent.
Er zijn mogelijkheden om binnen het bereik van DB-regelingen de risico’s voor de werkgever te verlagen, bijvoorbeeld door het risico over te plaatsen via buy-out- of buy-in overeenkomsten met verzekeraars. Deze markt raakt echter verzadigd. Verzekeraars kunnen of willen steeds minder vaak het langleven risico en/of de financiële minimum garantie op zich nemen. De lage dekkingsgraad van pensioenfondsen en aldus beperkte financiële middelen maken het daarnaast moeilijk om bij een verzekeraar een voldoende hoge pensioenuitkering voor de deelnemers in te kopen.
Overstappen van een DB-regeling naar een DC-regeling is een goed alternatief voor sponsors, omdat het risico voor zowel de werkgever als het pensioenfonds daarmee niet langer door hun wordt gedragen. Het financiële risico verschuift als gevolg hiervan veelal ongewenst, naar de werknemer. Dit leidt tot de vraag: hoe gaan wij als financiële sector zorgen dat de individuele werknemers zo goed mogelijk worden beschermd tegen onnodige risico’s
Drijfveren voor de trend van DB naar DC regelingen
Fundamentele drijfveren verschuiven risico naar deelnemers
Laten we nader kijken naar de belangrijkste drijfveren achter de verschuiving van DB-regelingen naar DC-regelingen. De introductie van de International Financial Reporting Standards (IFRS) betekent dat de premieafdrachten aan, en de verplichtingen van pensioenfondsen (waaronder de tekorten) impact hebben op de winst- en verliesrekening van de sponsor en als passiva op de balans van de onderneming komen. Deze impact van de internationale accounting wetgeving dringt volop door tot de Bestuurskamers. “Pensions has become a Boardroom issue”.
Daarnaast is de Europese wetgeving voor solvabiliteitsbuffers voor pensioenfondsen van invloed. Met de geplande herziening van de Europese pensioenfondsenrichtlijn (het Institutions for Occupational Retirement Provision Directive (IORP2) zal de aandacht voor voldoende solvabiliteit en het belang van soliditeit van pensioeninstellingen groeien. Datzelfde geldt voor verzekeraars en de Europese Solvency II wetgeving. Deze internationale wetgeving maakt risico’s transparant en dwing bij wet af, dat degene die deze risico’s draagt, daartoe ook voldoende gekapitaliseerd is.
Het nakomen van de toezeggingen van DB-regelingen aan werknemers en gepensioneerden en het voorkomen dat pensioenuitkeringen en -rechten worden gekort, vergt aldus financiële middelen. Aangezien zowel werkgevers als werknemers slechts in beperkte mate over deze middelen beschikken is de uitdaging groot. Vanwege de recessie en de bezuinigingen en vanwege de hoge pensioenlasten die werkgevers reeds structureel dragen. Zowel bijstorten door de werkgever in het pensioenfonds als het korten van pensioenrechten of uitkeringen aan werknemers resp. gepensioneerden is pijnlijk en geen duurzame oplossing.
Smart DC – Het Nederlandse antwoord op derisking
Hoe vinden we een toekomstbestendige pensioenregeling? Hoe financieren we de veelal ondergedekte DB regelingen? Hoe voorkomen we dat de pensioenproblematiek een rem zet op de algemene economische groei en de financiële stabiliteit van de Nederlandse economie in gevaar brengt?
De Nederlanders hebben een innovatieve toekomstbestendige DC-regeling ontwikkeld. Deze pensioenoplossing wordt ook aangeduid als ‘Smart DC’.
Deze regeling komt tegemoet aan de wensen van zowel de werkgever als de werknemer. Aan de ene kant is deze pensioenregeling “IFRS-proof” en leidt zij tot stabiele en voorspelbare premielasten. Anderzijds is deze regeling gericht op het zo goed mogelijk aan de hand nemen van de werknemers, die het risico veelal ongewild hun kant zien opschuiven. We willen immers geen ‘Amerikaanse toestanden’ in de Nederlandse pensioensector. Uitgeklede individuele pensioenregelingen zijn niet verantwoord.
De Smart DC-regelingen zijn daarnaast collectief en solidair van aard, vergelijkbaar met een traditionele DB-regeling. De risico’s van overlijden, arbeidsongeschiktheid en te lang leven zijn normaal gedekt en worden solidair gedeeld. De inhoud van de pensioenregeling wordt als vanouds door de sociale partners bepaald en ook de keuze van de pensioenuitvoerder blijft ook in hun handen. Deze collectieve aanpak zorgt ook voor schaalvoordelen en lage uitvoeringskosten, zodat een groter deel van de ingelegde gelden ten goede komt aan de werknemers.
Smart DC regelingen werken echter, in tegenstelling tot DB regelingen, met individual accounts. Te midden van de collectiviteit en solidariteit bouwt een werknemer pensioen op via een eigen, afgeschermde, pensioenrekening. De opgebouwde gelden kennen persoonlijke eigendomsrechten. Eens gegeven blijft gegeven. De pensioenrechten kunnen niet achteraf worden herverdeeld of afgestempeld, naar aanleiding van intergenerationele solidariteit of veranderingen in de wettelijke vereisten. De pensioenafspraken tussen werkgever en werknemers liggen in DC pensioenregelingen vooraf vast en zijn eenduidig.
Life-Cycle beleggen
Smart DC is echter vooral slim door het gekozen beleggingsbeleid. De ruime ervaring van de Nederlanders met ALM risicobeheer in DB-pensioenregelingen wordt tegenwoordig aangewend om optimaal Life-Cycle DC-risicobeheer te doen.
In principe zorgt de smart DC-regeling van de Robeco PPI er op drie vlakken voor dat we in staat zijn om zowel het risico te beperken als het potentiële rendement te maximaliseren. Hoe krijgt deze slimheid vorm?
Ten eerste kunnen we van de gemiddelde werknemer niet verwachten dat hij of zij weet hoe het best kan worden belegd. Dat iemand de risico’s draagt voor zijn pensioen en meer keuzevrijheid wil hebben is één facet, maar het gaat te ver om te verwachten dat een werknemer ook professionele risico inschatting en beleggingskeuzen maakt. Smart DC biedt als oplossing hiervoor vaste standaardopties aan, zogenoemde default opties, waardoor de werknemers niet hoeven te kiezen uit tientallen fondsen en elke jaar deze keuze kritisch moeten bekijken en eventueel bijstellen. Onze jarenlange ervaring met DC beleggen leert dat meer dan 95% van de deelnemers in DC-regelingen kiest voor de standaardoptie om het beleggen over te laten aan professionals. De overige 5% van de werknemers kiest voor zogenaamde opting-out en stelt zelf de beleggingsstrategie vast.
Ten tweede houdt ‘Smart DC’ in dat de asset allocatie in overeenstemming is met de levensloop van de deelnemer. Risicovollere beleggingen, met een hoog verwacht rendement, voor jongere werknemers. En een vloeiende overgang in de loop der jaren naar een beleggingsportefeuille die het opgebouwde vermogen beschermt naarmate de pensioendatum dichterbij komt. Een ‘smart’ element is dat het pad van asset allocatie binnen de Robeco PPI op maat wordt gemaakt voor verschillende groepen deelnemers. Voor een aanvullend DC-pensioen van werknemers met een hoger inkomen is natuurlijk een andere beleggingsportefeuille en risicohouding geschikt dan voor een basispensioenregeling voor werknemers met minder financiële buffers en armslag.
Ten derde moeten smart DC-oplossingen onnodige risico’s uitbannen. De expertise op het gebied van ALM en LDI vanuit de traditionele DB-wereld is vertaald naar innovatieve DC-levensloopstrategieën. De assets worden zo gekozen dat een optimaal rendement/risico wordt behaald in de aandelen, obligatie en overige markten. Het marktrisico wordt gemitigeerd. Daarnaast is er oog voor het inflatierisico. Er wordt belegd in asset categorieën die zorgen dat de kopkracht van het pensioen op peil blijft, ook al stijgt de inflatie. Belangrijkste is echter, dat het zogenoemde renteconversie risico wordt gemitigeerd. Het mag voor een deelnemer niet uitmaken op welk moment de opgebouwde pensioenpot wordt omgezet in een levenslange vaste maandelijkse pensioenuitkering. Er wordt zo innovatief belegd, dat het er niet tot doet welke rentestand op het moment van conversie geldt.
Ten slotte, bevat de beleggingsstrategie van de Robeco PPI slechts twee beleggingsfondsen. Dus geen waaier aan verschillende fondsen. Allereerst een ‘return fund’ (dat streeft naar hoge rendementen) en ten tweede een ‘matching fund’ (dat streeft naar het beperken van onnodig risico’s van pensioenbeleggen). Door slechts twee geavanceerde beleggingsfondsen te gebruiken is het gemakkelijker om de beleggingsstrategie op maat te maken voor elke klant. Het andere voordeel van slechts twee beleggingsfondsen is dat de klanten profiteren van het schaalvoordeel – de vergoeding voor het vermogensbeheer is laag.
De onvermijdelijke trend richting DC-regelingen legt het pensioenrisico in handen van individuen. Ik vind dat we als pensioeninstellingen ervoor moeten zorgen dat dit risico professioneel wordt beheerd. Wat mij betreft heeft Smart DC de toekomst.
De Pensioenconferentie voor Werkgevers
Bovenstaand onderwerp komt uitgebreid aan bod tijdens De Pensioenconferentie voor Werkgevers.
Gezien de vele ontwikkelingen in pensioenland een onmisbare conferentie voor werkgevers. Veel werkgevers zijn zich namelijk onvoldoende bewust van de komende wijzigingen in het pensioenstelsel en de mogelijkheden die dit voor hen met zich mee brengt.
U kunt tijdens dit congres in één dag op de hoogte zijn van de huidige situatie, hoe uw pensioenregeling er voor staat en inzicht krijgen in de verschillende knoppen waar u aan kunt draaien binnen uw regeling.
Meer informatie vindt u op de website van De Pensioenconferentie voor Werkgevers.
