Het kabinet zet de klimaatmaatregelen door, maar hoe zit het met de uitvoering?

Het kabinet Schoofs zet de energietransitie voort zoals eerder ingezet, tenminste in grote lijnen. Dit blijkt uit de plannen die gepresenteerd werden tijdens Prinsjesdag 2024, echter volgen veel uitwerkingen pas in 2025 en later. Het kabinet zegt wel altijd de noodzakelijke hernieuwbare opwek en infrastructuur te willen realiseren en sectoren ondersteunen om te verduurzamen.

Pijlers van de klimaatmaatregelen uit de Miljoenennota

Het kabinet heeft een aantal pijlers vastgesteld:

• De energieonafhankelijkheid vergroten en duurzame energieproductie stimuleren, met aandacht voor een veilige en gezonde leefomgeving en een weerbaar energiesysteem;
• Burgers, bedrijven, medeoverheden en maatschappelijke organisaties faciliteren met verduurzaming;
• Betaalbare energie borgen voor mensen met een kleine beurs;
• Uitstoot van broeikasgassen verminderen conform de doelen van het Parijsakkoord en zoals o.a. vastgelegd in de Europese en Nationale Klimaatwet;
• Het kabinet erkent dat het gebrek aan capaciteit op het elektriciteitsnet één van de grote problemen is waar bedrijven en in toenemende mate gemeenten tegenaan lopen. Dit wordt dan ook met voorrang aangepakt;
• Leveringszekerheid en voorzieningszekerheid verstevigen;
• Aanpassen aan, voorbereid zijn op en omgaan met klimaatverandering (klimaatadaptatie);
• Kennis en vaardigheden voor de transitie bevorderen, met oog voor krapte en ondervertegenwoordigde groepen en zij-instromers, waaronder vrouwen in de techniek;
• Grondstoffentransitie en hergebruik bevorderen.

Netcongestie en het elektriciteitsnet

Het kabinet gaat stevig regie voeren op netcongestieproblemen en het toekomstbestendig maken van het elektriciteitsnet. Het gestarte Landelijk Actieprogramma Netcongestie (LAN) wordt verder doorgezet. De focus ligt op de maatregelen:

• Extra tijdelijke elektriciteitsproductie;
• Slimmer gebruik van laadpalen;
• Stimulering van flexibiliteit bij bedrijven.

Het Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat (MIEK) versnelt de besluitvorming over de aanleg van de benodigde energie-infrastructuurprojecten, geeft bepaalde projecten prioriteit in de investeringsplannen van de netbeheerders en neemt knelpunten bij de realisatie van projecten weg. De coördinatie van besluitvorming wordt versterkt en vergunningverlening moet eenvoudiger en sneller worden. Om netcongestie tegen te gaan wordt daarnaast ook gedacht aan het stimuleren van huishoudens met positieve prijsprikkels bij elektriciteitsgebruik in dal momenten of wanneer de zon schijnt. Ook worden decentrale oplossingen bevorderd, zoals de ontwikkeling van energyhubs. Energieopslag en flexibele vraag worden gestimuleerd. Slimmer gebruik vraagt om meer digitale toepassingen. Ook is het de bedoeling dat vraag en aanbod dichter bij elkaar gerealiseerd worden om netcongestie te verminderen.

CO2-uitstoot en waterstof

Het kabinet vindt Carbon Capture and Storage (CCS) essentieel om CO2-uitstoot richting 2030 te reduceren. De tijdige realisatie van (hoofd)infrastructuur is noodzakelijk om dit efficiënt toe te passen. Waterstof wordt de komende jaren in toenemende mate op een duurzame manier geproduceerd, ofwel groene waterstof. Blauwe waterstof, geproduceerd met fossiele energie in combinatie met CO2-opvang en -opslag, is een tussenstap. Voor het veilig gebruik van de diepe ondergrond voor waterstofopslag publiceert het kabinet in 2025 een visie, inclusief de benodigde maatregelen om de eerste opslag te realiseren.

Lokale aanpak en warmtenetten

De komende jaren wordt ingezet op de lokale aanpak voor isolatie en warmtenetten. Gemeenten nemen hun inwoners mee en bieden duidelijkheid over de transitie in de wijk en de voordelen die het hen biedt. Ondanks het feit dat de verplichting voor een (hybride) warmtepomp bij vervanging van de verwarmingsketel van de baan is, worden warmtepompen wel gestimuleerd. Het kabinet kijkt bij de ontwikkeling van warmtenetten vooral naar maatregelen die de energierekening van de burger niet laat stijgen, denk hierbij aan:

• Een tarieflimiet;
• Borging van prijszekerheid;
• Subsidies voor inpandige kosten bundelen;
• Nationale deelneming.

De Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw) en de Wet collectieve warmte (Wcw) liggen bij het parlement om aangenomen te worden. Daarnaast wordt er geïnventariseerd hoe kostengebaseerde tarieven en een waarborgfonds helpen. Geothermie wordt verder ontwikkeld om in te zetten op verschillende energiebronnen.

Wind op zee

Windturbines komen zoveel mogelijk op zee. In 2025 wordt een nieuwe Routekaart voor wind op zee in 2040 vastgesteld en een Partiële Herziening van het Programma Noordzee is ook eind 2025 voorzien. Waarbij wel eerst gekeken wordt naar ruimte voor de visserij. Er moet een balans gevonden worden tussen alle activiteiten op de Noordzee.

Klimaatadaptatie

Ook klimaatadaptie staat hoog op de agenda. De overheid pakt hier de regie op en komt in 2026 met een nieuwe Nationale Klimaatadaptatie Strategie (NAS) en in 2025 een kabinetsbrede actieagenda hitte. In het najaar van 2026 komt het kabinet met een beleidsprogramma ‘Bodem, Ondergrond en Grondwater’ zodat bodems klimaatbestendiger zijn. Voldoende, veilig en schoon water is namelijk van essentieel belang voor veel sectoren. Er wordt onderzocht hoe we onze watervoorziening kunnen waarborgen.

Een gezamenlijke investering in duurzaamheid

Nederland duurzamer maken wordt gezien als een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Iedereen moet de transitie kunnen meemaken. De klimaat- en energieopgave wordt daarom gerealiseerd in samenspraak met bewoners, het maatschappelijk middenveld, overheden en bedrijven. Het kabinet wil breed investeren in innovatie, strategische technologieën en digitalisering. Deze ontwikkelingen kunnen de energietransitie versnellen. De investering voor de klimaattransitie kan echter niet enkel door publieke middelen gedragen worden. Dit impliceert dat het kabinet een bijdrage verwacht van het bedrijfsleven en de bewoners. Het kabinet zet dan ook in op een innovatieve financiële sector die de kansen op het gebied van verdere vergroening grijpt, met focus op het opschalen en mobiliseren van de private financiering voor de transitie, onder meer met investeringen van de Europese Investeringsbank (EIB).

Verzilver de kansen van de klimaat- en energietransitie

Het kabinet wil als land de kansen van de klimaat- en energietransitie verzilveren. Zij zien kansen voor het bedrijfsleven door ervoor te zorgen dat het aantrekkelijk blijft om te investeren in verduurzaming. De klimaatdoelen blijven in ieder geval gehandhaafd, maar of dat met de maatregelen van nu haalbaar is, is nog maar de vraag. In hoeverre er aanvullende maatregelen genomen moeten worden wordt pas bekend na de Klimaat- en Energieverkenning in oktober. Laten we voor nu instemmen met het uitgangspunt van het regeringsbeleid: wat kan wél? De klimaat- en energie-uitdagingen van vandaag scheppen immers de groeimarkten van morgen. Wil jij aan de slag met de klimaat- en energie-uitdagingen? Bekijk dan ons uitgebreide aanbod aan opleidingen en congressen in dit vakgebied en meld je aan!