Euroforum Blog Het kennis blog van Euroforum
Warmte heeft een belangrijke rol in het energieakkoord en de energietransitie naar een duurzame maatschappij. Maar hoe gaan we de doelstelling (meer warmte en koudenetten) realiseren, en hoe zien we de toekomst van de warmtesector?
“Hoe ziet de energie infrastructuur van de toekomst er volgens u uit?“, dat is de vraag die we diverse warmte-experts hebben voorgelegd.
Herman Exalto, Eneco Warmte en Koude
“Warmte-infrastructuren zullen vooral in (binnen)stedelijk gebied een rol van betekenis blijven spelen en verder groeien, zeker in combinatie met uitkoppeling industriële restwarmte. Mooi voorbeeld is de Leiding over Noord van Eneco, waarmee we in oktober warmte van AVR gaan leveren aan de stad Rotterdam. In Zuid-Holland ligt een combinatie tussen haven, steden en tuinders in het Westland voor de hand. De netten liggen er immers al.
Voor de grote transportleidingen die de stedelijke gebieden of tuinbouwgebieden (klanten) verbinden met de industriegebieden (warmtebronnen) kan de overheid een rol spelen. Op die manier kunnen meerdere partijen profiteren van deze “warmtesnelwegen” en worden deze optimaal gebruikt. Daarmee blijven de totale maatschappelijke kosten beperkt.
Decentraal moeten we naar efficiënte koppelingen zoeken, om duurzame energie die lokaal opgewekt wordt zo slim mogelijk uit nutten. Denk aan warmte uit biomassa van een agrarisch bedrijf invoeden op een net en weer lokaal inzetten. De truc is de juiste koppelingen vinden van vraag en aanbod en flexibiliteit inbouwen.
De uitkomsten van onze pilot met het Smart Thermal Grid zijn zeer waardevol voor gebieden waar collectieve warmtenetten liggen, maar geven ons ook belangrijke input voor de kleinere decentrale oplossingen.”
Astrid Madsen, Gemeente Rotterdam
“Ik heb geen glazenbol en dat weet ik niet. Toen in de jaren 70 met grote vaart het gasnet werd aangelegd was dat onder andere vanuit de gedachte om nog zoveel mogelijk ‘geld’ uit eigen gasbronnen te halen voordat kernenergie de hele energie wereld zou overnemen. Dit is – weten we nu – niet uitgekomen. Ik ga me dus niet aan toekomst voorspellingen wagen. Wel kan ik aangeven wat mi met de kennis van nu de logische weg vooruit lijkt.
In de industrie is vraag naar hoogwaardige brandstoffen die hoge temperaturen kunnen bereiken, voor deze industrie moeten de fossiele brandstoffen (zoals gas) worden gereserveerd. Het verwarmen van verblijfsruimten en tapwater kan met veel lagere temperaturen, waaronder de restwarmte uit de industrie (die anders geloosd zou worden). Het is niet meer dan logisch om efficiënter met onze bronnen om te gaan. We kopen toch ook geen vers brood voor de varkens en eenden, als we oud brood op de plank hebben liggen? Dat is wat we nu doen, vers brood gebruiken – elke dag – en het oude brood wordt ongebruikt weggegooid.
Het warmtenet van de toekomst verbindt vraag (bebouwing mn stedelijk gebied en glastuinbouw) aan het aanbod van warmte (restwarmte uit industrie en geothermie). Het warmtenet is een rotonde waarop meerdere aanbieders van warmte, warmte kunnen leveren.
De eindgebruiker wordt – financieel – aangemoedigd zijn/haar eigen installatie zodanig in te regelen dat de retourwarmte zo laag mogelijk is. Hiermee wordt de warmte zo optimaal mogelijk gebruikt, er blijft dus weinig restwarmte over.
Het “open net” biedt mogelijkheden voor meerdere aanbieders, en zorgt voor een zo laag mogelijke prijs. Warmte is concurrerend.”
Henk Dekker, Nuon
De energie infrastructuur van de toekomst zal uit een grote diversiteit aan oplossingen gaan ontstaan. Er zal een combinatie ontstaan van een internationale elektriciteits- en gasmarkt met lokale oplossingen op wijk-, stad- en streekniveau. Energie wordt daar opgewekt waar dat het meest schoon, betrouwbaar en kosten efficiënt kan. In vele gevallen, zeker voor warmte en koude, is dit dichtbij de eindgebruiker. Lokale (on)mogelijkheden zijn zo mede bepalend voor de mix aan energie-oplossingen. Ook zullen de werelden van gasopslag, windenergie, zonne-energie en warmteinfrastructuren naar elkaar toegroeien. Een overcapaciteit aan windenergie op een dag met veel wind kan bijvoorbeeld worden gebufferd in warmtenetten door inzet van “elektrische waterkokers”. Door toepassing van warmtebuffers kunnen gascentrales veel flexibeler worden ingezet. Ook de consument van energie krijgt een grotere rol: niet alleen in het mede opwekken van eigen gebruik, maar ook in het bewustzijn en sturen van de eigen vraag.
Pieter Boot, Planbureau voor de Leefomgeving
“Goede vraag! Hierover moet goed nagedacht worden, ik heb het antwoord niet. Waarschijnlijk zullen er regionale verschillen zijn, zal het anders zijn in nieuwbouw dan in bestaande bouw. In bestaande bouw zal het aandeel elektriciteit in het verbruik toenemen, maar zal gas lange tijd de ruggengraat blijven. In nieuwbouw zal het aandeel elektriciteit nu al hoger zijn en heb je soms geen gasnet meer nodig. Warmtenetten kunnen een aanvulling zijn in plaatsen waar er veel warmte beschikbaar is en waar het nog rendabel is zo’n warmtenet aan te leggen. Naarmate er meer geïsoleerd wordt, zal dat in steeds minder plaatsen het geval zijn.”
Pablo van der Laan, Ymere
“Duurzaam, schoon, dus belangrijkste drager elektrisch en wellicht warmte in de groot stedelijke gebieden. Maar vooral ook een mengeling van collectieve en individuele systemen, vooral afhankelijk van de typologie van de woning. En zullen smart grid-achtige (warmte- en e-) infrastructuren moeten worden ontwikkeld waarbij opslag van energie en lokale opwekking een belangrijker rol speelt.”
Roelof Potters, Alliander Duurzame Gebiedsontwikkeling
“Netwerken zijn open en slimme netten. Er zijn drie modaliteiten: Elektriciteit, gas en warmte. Dit zijn netten die onderling energie kunnen uitwisselen (Power2Gas, Power2Heat, Gas2Power) en energie kunnen opslaan, afhankelijk van het gebruik en de duur in elektriciteit, gas of warmte. Grote utiliteitsgebouwen zijn aangesloten op alle drie de modaliteiten, woningen e.d. op in ieder geval elektriciteit en warmte of gas, maar alle drie kan ook.
Eindgebruikers kunnen zelf handelen in de energie die in en uit hun gebouw gaat, met wie maar wil.”
Fokke Goudswaard, senior adviseur Duurzame Energie Koepel
“De infrastructuur van de toekomst tot 2050 kent nog steeds alle drie soorten netten, maar in een andere verhouding: relatief minder gasnetten. De gemiddeld benodigde afstand die de energiedragers door de netten afleggen is veel kleiner en het aantal woningen en gebouwen dat nog slechts één of geen enkele aansluiting op openbare netten heeft neemt langzaam toe. De regels voor invoeding (en afname) zijn eenvoudiger en opener met Negotiated Third Party Access als de normaalste zaak van de wereld. Grootschalige netten dienen meer als back-up voor kleine buurtnetten en individuele zelfvoorziening, inclusief opslagfaciliteiten. Een laag temperatuurniveau voor het verwarmingsstelsel in woningen en gebouwen gaat de standaard worden. Aardgas wordt zo weinig mogelijk gebruikt voor laagwaardige verwarming; daarmee wordt de mogelijkheid geopend om een ander, kosten gerelateerd tarievenstelsel voor warmte te ontwikkelen. Ook hierin neemt dus de invloed van individuele afnemers op hun warmtevoorziening toe. En collectieve distributie/levering wordt flexibeler, mede vanwege groei van het aantal producenten, energiedragers en opslagfaciliteiten (inclusief vraagsturing).”
Sonja van Vooren, Eneco Warmte en Koude
“Volgens mij is de energie infrastructuur van de toekomst duurzaam, intelligent en flexibel. Decentraal opgewekte duurzame energie wordt zo goed mogelijk benut en gedeeld. Piekbelasting wordt slim gemanaged, mijn wasmachine gebruikt warm water uit het warmtenet en gaat pas aan als er voldoende stroom beschikbaar is.”
Nationaal Warmte Congres – 6 november – Nijmegen
Bovenstaande Warmte-experts komen uitgebreid aan bod tijdens het Nationaal Warmte Congres. Tijdens dit congres staan de strategische en operationele vraagstukken centraal om de mogelijkheden van warmte optimaal te benutten. Meer informatie vindt u op de website van het Nationaal Warmte Congres.
