Euroforum Blog Het kennis blog van Euroforum
De intentie van het Energieakkoord is om de clean tech sector tot 2020 met een factor 4 te laten groeien. Een mooie uitdaging die veel kansen biedt. We vroegen 3 clean tech experts een doorkijkje naar de toekomst te geven.
Frank Baldinger, Locamation
Hoe kan het bestaande, sterk verouderde, netwerk klaargestoomd worden voor de nieuwe duurzame decentrale energiebronnen?
Het elektrische distributienetwerk is deels oud. Het is een misvatting dat het hiermee persé verouderd is. Het netwerk zal in de toekomst anders belast gaan worden en dit lijkt onzekerheden met zich mee te brengen. Kennisinstituten, leveranciers en netbeheerders doen al enige jaren onderzoek naar mogelijke ‘side-effects’ die kunnen ontstaan door het veranderende gebruik. Mijn adagium is: als we weten wat de echte uitdagingen zijn, zullen we snel een passend technisch antwoord op de uitdaging ontwikkeld hebben.
De echte uitdaging is dat we helemaal niet weten of de nu verwachte problemen ook daadwerkelijk zullen optreden als er bewustzijn bij de veroorzakers ontwikkeld wordt. Lokale opslag van elektrische energie bij mensen thuis en/of in de wijk kan er voor zorgen dat energiestromen beter beheerst kunnen worden zonder grote investeringen in het netwerk zelf. Als er een kader geschapen wordt waardoor er een economisch voordeel voor de gebruiker bestaat om opslag in de ‘eigen’ omgeving te realiseren kan een groot deel van de investeringen door de consumenten zelf worden gedragen. Omdat de netbeheerder veel kosten kunnen vermijden zullen zij een economisch bescheidenere rol moeten willen vervullen. Welke organisatie (lees: de mensen die er werken) durft door eigen beleid zichzelf op termijn (≈20j) te minimaliseren? Misschien ligt hier wel een van de grotere uitdagingen voor de toekomst. Het is dus helemaal geen technisch probleem, maar een organisatorisch/maatschappelijk probleem waarin de netbeheerders een ‘nuts’ rol dienen te vervullen.
Welke nieuwe efficiënte technologische oplossingen zijn er?
Het intelligenter maken van de elektrische distributienetwerken wordt in diverse studies, maar ook pilot projecten, daadwerkelijk ter hand genomen. Veel technologieën voor bewaking, zoals Smart Cable Guard voor preventieve zorg, SASensor voor reactieve storingsregistratie, het KRIS-project voor algemene bewaking en registratie zijn klaar of in ontwikkeling. KRIS staat voor Kosten Reductie InStrumentatie voor distributienetten en geeft aan dat ook het economische perspectief van de uitdaging aandacht krijgt.
De eerder genoemde locale opslag van elektrische energie is op dit moment niet economisch rendabel. De meeste mensen kunnen hierdoor nog niet over hun eigen denkbeperkingen heen springen. Economisch verantwoorde locale opslag zal in de toekomst, met aan zekerheid grensende waarschijnlijkheid, opgelost zijn. En daarmee ook alle netwerk problemen, maar veel belangrijker natuurlijk: hernieuwbare energiebronnen kunnen volledig benut worden.
Hoe ziet volgens u de toekomst van de clean tech industrie eruit?
Opslagmethoden van energie uit hernieuwbare bronnen zullen komen en het ‘probleem’ oplossen dat helemaal geen probleem is. Er wordt vaak beweerd dat we een energieprobleem hebben. We hebben geen energieprobleem, we hebben een gebruiksprobleem. We hoeven op lange termijn helemaal niet te bezuinigen op energie. Er is genoeg zonne-enerige. De instraling van de zon in 1 uur is gelijk aan het totale gebruik in de wereld van 1 jaar. Factor 1 op 8760 en de 1ste wet der Thermodynamica zorgt er voor dat we eindeloos mogen verspillen en gebruiken, zolang als het maar zonne-energie is!
We maken nu ook gebruik van energieopslag, alleen is de energie die we gebruiken tientallen miljoenen jaren geleden opgeslagen. Als we de cyclus verkorten naar minder dan een paar maanden tot een jaar hebben we totaal geen probleem meer met energie!!!
Fundamentele research om op dit vraagstuk antwoorden te vinden is absoluut noodzakelijk. Het gebeurt gelukkig ook, zij het mondjesmaat. De industrie die de mogelijkheden voortkomende uit de fundamentele research oppakt zal de economische motor van de toekomst zijn. Het heeft wel een lange adem nodig, ver voorbij de ‘halfwaarde-tijd’ van politici en kapitaalverschaffers. Desalniettemin: De mens wil het, dus gebeurt het!
Cees Collart, Energyhouse
Het 1e energieneutrale zorghuis in Nederland: wat is daar anders aan dan bij een ‘gewoon’ zorghuis?
Het huis is gebouwd vanuit de filosofie om met maximaal respect voor de schepping te handelen. Deze filosofie is van invloed op het ontwerp, de materialisering, het bouwkundig deel, het installatietechnisch deel, de bewoners en ook de exploitatie van het gebouw. In december zal ik hier uitvoeriger op in gaan, maar per saldo kent het gebouw een minimale CO2-footprint, geen energierekening, een beter en gezonder binnenklimaat en duurzaam lage exploitatielasten.
Wat zijn de lessons learned op het gebied van samenwerking, proces en technologiegebruik?
Het project is tot stand gekomen vanuit een ketensamenwerking tussen een aantal partners uit het Kennis- en Praktijkcluster Energie Neutraal Wonen In Brainport (ENWIB). Doordat deze partners gezamenlijk al jaren de kennis rondom duurzaam bouwen hebben vergaard, uitgediept, geborgd en gedeeld enerzijds en deze vervolgens samen in de praktijk hebben gebracht anderzijds, ontstond een unieke en intensieve samenwerking, waarover vaak wordt gesproken maar welke maar weinig als zodanig in de praktijk wordt gebracht. Het feit dat het werk in 74 (!) werkbare dagen moest worden opgeleverd maakte daarnaast dat de processen erg goed en nauw op elkaar moesten worden afgestemd. Veel voorbereiding en geprefabriceerde delen maakten dat er zo min mogelijk op de bouwplaats moest gebeuren. Ten aanzien van het technologiegebruik geldt dat dit werd geminimaliseerd. Door de trias energetica als vertrekpunt te nemen kom je immers al snel uit op “meer isoleren, minder installeren”. De duurzame technologie die werd toegepast was sowieso “proven”, hetgeen de basis legt voor meer bedrijfszekerheid en minder onderhoud. Met betrekking tot dat laatste kan er al zo veel meer dan de gevestigde orde ons wil doen geloven!
Hoe ziet volgens u de toekomst van de clean tech industrie eruit?
De clean tech industrie is de enige industrie die op de lange termijn zal overleven. Voor de goede orde doel ik daarbij niet alleen op de industrie die clean-tech producten maakt, maar ook op de andere industrieën die in staat zijn om hun producten “clean” te produceren. We leven al jaren “op de pof” van moeder aarde, putten eindige bronnen uit, nemen meer op vanuit de aarde dan dat we er aan terug geven en dat houd je niet vol. De reden dat de transitie langzaam verloopt is hem vooral gelegen in het feit dat het moed vraagt en pijn doet om de gevestigde belangen en verdienmodellen te transformeren naar nieuwe, meer “volhoudbare” modellen. Toch zal er uiteindelijk alleen perspectief zijn voor de industrieën die in staat zijn om deze transitie in te zetten en te voltooien.
Robert Sakko, Heat Matrix
Hoe kunnen we energiebesparing in de industrie realiseren?
Energiebesparing in de industrie kan gerealiseerd worden door de sense of urgency te verhogen. Het is nu met name zaak om alle energiestudies om te gaan zetten in praktische oplossingen. Stijgende energieprijzen en wetgeving zullen het proces gaan versnellen.
Hoe zorgen we voor een grotere bewustwording binnen de sector van de mogelijkheden om energie te besparen?
Energiebesparing gaat niet alleen over efficient omgaan met energie maar ook over het hebben van een goede concurrentiepositie op de internationale markt. Met name bij industrietakken als de olie-, (petro)chemische – en voedingsmiddelenindustrie is het belangrijk om best in class te blijven. Energiekosten vormen daar een substantieel deel van de totale productkosten. Er moet een kanteling in denken komen; energiebesparing is niet alleen iets duurzaams maar biedt tevens een kans om de concurrentie voor te blijven. Industrie(takken) die hierin niet meegaan zullen uiteindelijk verliezen.
Hoe ziet volgens u de toekomst van de clean tech industrie eruit?
Momenteel staat clean tech nog naast ‘dirty’ tech. Op termijn zal er alleen nog clean tech zijn. Het wordt de nieuwe standaard.
Maarten van Werkhoven, TPA adviseurs
Hoe kunnen we 20% energiebesparing realiseren met nieuwe aandrijfsystemen?
Elektromotorsystemen zijn veruit de grootste elektriciteit verbruikende systemen in de industrie. Zij zijn ‘goed’ voor circa 69% van het elektriciteitsverbruik in de industrie in Nederland. Met efficiënte elektrische aandrijfsystemen is daar 20 tot 30 procent energie-efficiency verbetering te realiseren. Dit staat gelijk aan 14% tot 21% besparing op het elektriciteitsverbruik van industriele bedrijven.
Dit betreft alle soorten aandrijfsystemen bij bedrijven: voor de aandrijving van productieprocessen zoals extruders, transportsystemen, mengers, malers, brekers en andere apparaten; voor ‘utilities’ zoals pompen, compressoren en ventilatoren; en voor gebouwgebonden toepassingen als luchtbehandeling, verwarming en ventilatiesystemen.
Met moderne aandrijftechnieken zijn aanzienlijke besparingen te realiseren, zowel in bestaande aandrijfsystemen als bij nieuw te installeren systemen. Vormt de elektromotor het hart van het aandrijfsysteem, hier gaat het om het gehele aandrijfsysteem, bestaande uit elektromotor, regeling, transmissie, gedreven apparaat én procesbesturing. Met het hanteren van deze bredere systeemgrens – breder dan de elektromotor – worden grotere verbeteringen en efficiency winsten mogelijk.
Onderstaande korte opsomming van praktische maatregelen geven een idee van de wijze waarop de besparingen kunnen worden gerealiseerd:
- toepassen van kleinere componenten (pompen, compressoren, ventilatoren en toebehoren) voor een optimaal uitgelegd systeem.
- inzet van zeer efficiënte motoren, overbrengingen en componenten.
- toepassen van procesregeling op basis van overall procesdata en componenten.
- inregelen van systeem op juiste proces parameters voor volumestromen, drukken, stroomsnelheden.
- ontwerp en dimensionering van aandrijving op werkelijke vereisten (vraag).
- toepassen van variabele systeemregeling bij variabele procesbelastingen.
Voor een optimaal resultaat is samenwerking met leverancier, apparatenbouwer en installatie-, servicebedrijf goede praktijk.
Welke rol speelt de industrie bij het realiseren van energiebesparing?
De industrie: wij onderscheiden de maak-industrie, dat zijn de producenten/leveranciers van elektromotoren en alle componenten als regelaars, overbrengingen e.d..
De OEM, de apparatenbouwers, die op klantvraag apparaten ontwikkelen en bouwen, voor de industriële eindgebruiker.
De industriële eindgebruiker is de partij die het apparatenpark heeft staan, onderhoud, gebruikt etc. En direct profiteert van innovaties, efficiency verbeteringen op dit gebied.
Er zitten veel internationale aspecten of relaties bij deze partijen. OEM bouwt veel voor de export. Waar (soms) andere eisen aan producten worden gesteld. De eindgebruiker produceert en levert internationaal, en heeft te maken internationale regels, prijzen en voorwaarden.
De (grotere) industrie heeft aandacht voor het onderwerp energiebesparing. Echter, voor het onderwerp efficiënte aandrijfsystemen spelen diverse beperkende factoren, waardoor mogelijkheden blijven liggen. Complexiteit van het onderwerp, onbekendheid van best practices en de BAT (best available technology), het beperkt toepassen van life cycle cost principes en het gebrek aan financieringsmogelijkheden maken dat de mogelijke besparingen maar ten dele en/of pas op lange termijn worden gerealiseerd.
Voor de industriële gebruikers betekent optimalisatie van motorsystemen een directe kostenbesparing en de mogelijkheid om de vrijkomende financiële middelen op andere wijze in te zetten. Dit vertaalt zich 1 op 1 in een verbetering van de concurrentiepositie. Daarnaast biedt de focus op duurzame aandrijfsystemen Nederlandse bedrijven/apparatenbouwers commerciële kansen én de mogelijkheid zich (internationaal) te onderscheiden.
Hoe ziet volgens u de toekomst van de clean tech industrie eruit?
Lezend in de diverse onderzoeken onder clean tech bedrijven: goed.
Voor deze sector (aandrijvingen) geldt dat er een goede thuismarkt moet zijn. Een goede vraagontwikkeling bij de Nederlandse industrie (eindgebruiker) naar deze technologie maakt dat de Clean Tech-toeleveringsketen (leverancier, OEM, installatie/service) zich kan ontwikkelen.
Met duidelijke internationale verbindingen: afzetmarkt, mn. OEM, en toelevering van technologie, en internationale standaarden en regulering.
CleanTech Business Day | 11 september 2013
De markt voor schone en duurzame energietechnologie groeit wereldwijd met 27% per jaar. Met een verwacht volume van 1.600 miljard euro in 2020 zal deze sector een van de belangrijkste economische sectoren worden.
Welke kansen kunt u benutten in deze groeimarkt?
Laat u hierover volledig informeren en inspireren tijdens de CleanTech Business Day op 11 december 2013, welke georganiseerd wordt door FME-CWM en Euroforum. Dit event is dé landelijke ontmoetingsplek voor ontwikkelaars, producenten, afnemers en financiers van cleantech. Kijk voor meer informatie op de website van de CleanTech Business Day.
