Euroforum Blog Het kennis blog van Euroforum
Dat een experiment soms mislukt, is all in the game. Wie niet waagt, die niet wint. Maar jezelf twee keer aan dezelfde steen stoten: dat is een ander verhaal. Laten we leren van wat er misgaat, propageert Paul Iske.
Prof. Dr. Paul Iske wordt gedreven door nieuwsgierigheid en vernieuwingsdrang. In 2010 startte hij het Instituut voor Briljante Mislukkingen. Een van de activiteiten van het instituut is de jaarlijkse uitreiking van de prijs voor de briljantste mislukking in de zorg.
Moet je blij zijn als je de prijs voor de briljantste mislukking krijgt?
‘Ja, en dat zijn mensen ook. Als je iets nieuws probeert, waag je je op glad ijs. Je weet niet precies wat je tegenkomt en al doende kunnen de omstandigheden veranderen. Vaak ligt het niet aan de intentie of de inzet. Bovendien valt van een briljante mislukking ontzettend veel te leren. De prijs is dan ook bedoeld als waardering en niet als een vorm van kritiek.’
Aan welke criteria moet een briljante mislukking voldoen?
‘Hij moet viral gaan en VIRAL zijn. Daarbij staat de V voor een doordachte Visie, de I voor Inspiratie, de R voor Risico’s, niet te veel maar ook niet te weinig natuurlijk, de A staat voor een slimme, goed voorbereide Aanpak, samen met anderen en de L staat voor Leren: heb je er wat van opgestoken? Voldoe je aan alle vijf de criteria, dan heb je een briljante mislukking gerealiseerd. Het gaat dus nadrukkelijk niet om de uitkomst van het project. Het gaat ons vooral om de inzet en de intentie die aan het project ten grondslag lagen en of ervan is geleerd. Vaak zijn de faalopbrengsten namelijk vaak een stuk groter dan de faalkosten.’
In hoeverre is dit alles van toepassing op de ontwikkeling van waterstof?
‘Twintig jaar geleden was de wereld nog niet rijp voor waterstof, maar nu heeft waterstof de wind in de rug, ook al zijn de productie, het vervoer en de toepassing van waterstof door allerlei technische, economische, juridische en sociale onzekerheden omgeven. Hoe nu verder? Gaan we wachten totdat alles is uitgekristalliseerd is of gaan we nu al aan de slag op grond van aannames die achteraf fout blijken te zijn geweest? Ik pleit voor het laatste.’
Hoe zet je als waterstofexpert de stap naar meer briljante mislukkingen?
‘Door zoveel mogelijk de kennis van eerdere briljante mislukkingen te gebruiken. Dat bespaart je tijd en geld, waardoor de kans op slagen toeneemt. Maar wacht niet tot alle zekerheden afgetimmerd zijn. Daar is geen tijd voor! Ga aan de slag en neem voor lief dat de uitkomst niet in één keer perfect zal zijn. Daarmee bewijs je de vooruitgang een grote dienst.’
Hoe kun je leren van mislukkingen?
‘Door patronen te herkennen, bijvoorbeeld met behulp van artificial intelligence. De computer ziet bijvoorbeeld veel sneller of zich een tumor ontwikkelt dan het menselijk oog. Ook in mislukkingen kun je patronen herkennen. Op basis van ‘faalintelligentie’, ofwel het vermogen om patronen in mislukkingen te herkennen kun je, voordat je ergens aan begint, al gaan nadenken over welke patronen in je project relevant zouden kunnen zijn (Learning before doing). Wanneer tijdens de uitvoering iets niet loopt zoals gedacht of gewenst, kun je sneller herkennen wat de onderliggende reden is en daarop handelen (Learning while doing) en achteraf kun je vaststellen wat de belangrijkste onderliggende oorzaken zijn geweest voor de mislukking en die kennis expliciet en overdraagbaar maken (Learning after doing).’
Je hebt na onderzoek vastgesteld dat er zestien patronen voor mislukking zijn. Wat is het nut daarvan en kun je een voorbeeld geven?
‘Het nut ervan is dat je je resultaten kunt toetsen op deze patronen. Ik heb bijvoorbeeld de brug van Honduras als patroon gevonden. Honduras werd in 1998 getroffen door de orkaan Mitch. Daardoor ontstond een overstroming. Toen het water zich eenmaal had teruggetrokken, had de rivier een andere weg gekozen, vierhonderd meter verderop, waardoor een brug over die rivier geen functie meer had. Wat ik ermee bedoel is dit: de omstandigheden kunnen gaandeweg wijzigen waardoor het hele speelveld verandert. Tijdens het Nationaal Waterstofcongres op 15 december vertel ik hoe we waterstoftransitie kunnen versnellen, hoe we mislukkingen kunnen herkennen en hoe we ervan kunnen leren.’
