Praat niet tegen bezwaarmakers, maar luister ernaar

Bert Bomhoff, spreker op het Nationaal Windenergie Event, werkt als omgevingsmanager bij de Provincie Limburg en houdt zich bezig met het windpark in de gemeente Venlo. En daar valt veel over te vertellen – en van te leren.

Windpark Venlo: hoe zat dat ook weer?

“De gemeente Venlo is in 2016 begonnen met een bestemmingsplan om een locatie aan te wijzen voor negen windturbines, niet ver van knooppunt Zaarderheiken. In februari 2018 strandde het plan omdat er teveel weerstand tegen was. Daarop heeft de provincie de boel overgenomen.”

Wat is jouw aandeel en rol?

“Ik ben er als omgevingsmanager op gezet. Ik heb een juridische achtergrond en heb ervaring als mediator. Nee, van energie heb ik niet zoveel verstand. Natuurlijk is er ook inhoudelijke kennis nodig, maar die heb ik om mij heen. Een proces als dit heeft vooral te maken met emotie. Wil je het in goede banen leiden, dan moet je kunnen aan- en invoelen. En vooral: kunnen luisteren.”

Toen jij in beeld kwam, had iedereen al zijn stelling betrokken. Hoe ben je te werk gegaan?

“Allereerst zijn gedeputeerde Hans Teunissen en ik met alle buurten en buurtschappen gaan praten. Of eigenlijk zijn we helemaal niet gaan praten, we zijn gaan luisteren. We hebben de mensen uitgebreid laten vertellen wat hun bezwaren waren, zowel tegen de turbines als tegen de hele gang van zaken.”

Wat kwam daar uit?

“Boosheid. Teleurstelling. De mensen hadden het gevoel dat er nooit goed naar hen was geluisterd, dat er geen ruimte was voor inspraak en dat alles al in kannen en kruiken was. Die turbines kwamen bovenop allerlei andere zaken die de omwonenden stoorden, zoals de teloorgang van het landelijke karakter van het gebied, de opmars van de bedrijven en de overlast van de bedrijvigheid en het spoor en het rangeerterrein dat vlakbij wordt aangelegd. Het is een optelsom van ergernissen. De leefbaarheid ter plekke staat aan alle kanten onder druk. Ik begrijp heel goed dat die mensen zich tegen de plannen keerden.”

Welke rol kan een provincie spelen bij windenergieprojecten?

“Als het een gemeente niet lukt om een locatie voor windturbines te bestemmen, kan de provincie het wellicht doen. Dat moet je het wel goed aanpakken. Daarmee bedoel ik: niet de zaak doordrukken, maar gaan luisteren, mensen serieus nemen en kijken hoe je weerstand kunt wegnemen.”

Hoe kun je weerstand wegnemen?

“Door mensen serieus te nemen. We zijn met omwonenden op excursie geweest naar een windturbine elders om zelf te ervaren wat je ervan merkt, samen met statenleden, want die moeten ook weten hoe het zit. In Venlo komt als de plannen doorgaan een turbine op 325 meter van een woning te staan. Dat is echt dichtbij. Vandaar dat die woning wordt aangepast. Verder kom je een heel eind met creativiteit. Sommige bezwaarmakers hadden last van het licht en het geluid van de bedrijven in de omgeving. Daarom is het Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo – waarmee we intensief hebben samengewerkt – met de bedrijven gaan praten om de richting waarin de lampen schijnen te veranderen, planten we bomen aan om de bedrijven aan het zicht te onttrekken en zijn de piepertjes van achteruitrijdende vorkheftrucks uitgezet. Ook heeft de provincie heeft een paar ton op tafel gelegd om het glasvezelnetwerk door te trekken naar een buurtschap. Dat zou er aanvankelijk niet komen, omdat het te duur was. Verder hebben mensen die wilden verhuizen een garantie gekregen voor de waarde van hun woning.”

Wat leren we ervan?

“Dat mensen die zich keren tegen de komst van windmolens zich misschien niet specifiek tegen die turbines afzetten, maar tegen alles wat er in hun omgeving fout gaat. Sommige zaken vallen onder de verantwoordelijkheid van de provincie – zoals de turbines nu – maar andere onder de gemeente, zoals overlast door motorcrossers.”

Wat is de stand van zaken nu?

“Het voorstel moet nog door de Raad van State heen. We hebben veel minder beroepen ontvangen dan zienswijzen: 6 om 26. Dat is positief. Hopelijk vindt de zitting nog voor de zomer plaats. Uiteindelijk zal het wel goed komen, verwacht ik.”

Wat is de grootste uitdaging voor wind op land?

“Draagvlak creëren. Mensen accepteren het niet dat je ze iets door de strot duwt. Je zult naar ze moeten luisteren en hun zorgen serieus moeten nemen.”

Hoe denkt u dat de toekomst voor wind op land er over 20 jaar uitziet?

“Ik heb echt geen idee. Misschien dat we over twintig jaar sneller akkoord gaan met de plaatsing van windturbines, simpelweg omdat we de energie nodig hebben. Maar windturbines zullen altijd een belangrijk nadeel houden: ze zijn enorm zichtbaar. En dat roept weerstand op.”

Wat is uw ultieme tip bij de start van een windenergieproject?

“Luisteren, luisteren, luisteren. In het begin van het project in Venlo is men ook gaan praten met de omgeving, maar eigenlijk was dat vooral zenden. Ga niet vertellen wat je plannen zijn, maar vraag waar mensen behoefte aan hebben.”