Vijf jaar netcongestie op het stroomnet in Nederland

De Tweede Kamer hield eind 2019 de eerste hoorzitting over krapte op het stroomnet in de landelijke gebieden van Nederland. Regionale netbeheerders moesten een ‘nee’ verkopen aan de nieuw aan te leggen zonnevelden en windparken. Een hoogleraar van de technische universiteit waarschuwde toen al dat de netcongestie enkel zou toenemen. Deze voorspelling blijkt correct.

Oprukkende netcongestie

De netcongestie was allereerst merkbaar in landelijke gebieden, waar de stroomnetten relatief dun zijn. Het rukte echter steeds meer op richting de steden, met een wake-upcall in 2022: netbeheerder TenneT meldt dat het stroomnet in heel Limburg en Noord-Brabant vol is. Diverse bedrijven zijn door het beperkte stroomnet in de knel gekomen, waaronder de ijsbaan Flevo On Ice. Het zou de bestemming van een zonnepark worden. Liander zei echter dat ze dit niet aan zouden kunnen. Het plan ding daarom niet door.

Wachten op uitbreiding van het stroomnet

De ijsbaan is toen op zoek gegaan naar alternatieven. Boeren uit de buurt kwamen met een initiatief: een gesloten distributiesysteem, aangesloten op windmolens. Sindsdien is het via een kabel naar een onderstation rechtstreeks aangesloten op de hoogspanningslijn van TenneT. Een uitbreiding van netcapaciteit is gewenst, maar het stroomnet is in de Flevopolder nog steeds beperkt. Liander zegt dan: “in 2029 ben je de eerste”.

Contractuele netcongestie

Een ander bedrijf dat in de knel is gekomen, is de Zwolse vestiging van het bedrijf Zehnder. Zij kregen destijds een SDE-subsidie voor 3.600 zonnepanelen, nadat het overleg met provincie, gemeente en netbeheerder al was afgerond. Toen zij konden beginnen met de aanleg, bleek de aansluiting op het stroomnet toch niet mogelijk. Het bedrijf kon voor de rechter aantonen dat het niet om echte netcongestie ging, maar om contractuele netcongestie. Zij kregen de aansluiting uiteindelijk dus toch. Desalniettemin is er nu, vijf jaar later, toch echte netcongestie op het bedrijventerrein.

Een lokale energiecoöperatie

Bedrijven op het Zwolse bedrijventerrein krijgen nu geen aansluiting meer voor hun zonnepanelen. De bedrijven hebben zich daarom verenigd in een energiecoöperatie om samen te zoeken naar een oplossing. Zij doen dit aan de hand van software die de pieken van zonne-opwek dempt, om het stroomnet niet te overbelasten.

Flevopolder, Gelderland en Utrecht

De Flevopolder, Gelderland en Utrecht (FGU) is het grootste probleemgebied van Nederland. Het hoogspanningsnet van TenneT bestaat uit grote snelwegen zonder veel stoplichten. Die regionale hoogspanningslijnen bestrijken omvangrijke gebieden. Een lokaal capaciteitstekort wordt daardoor ook bovenlokaal een probleem. De oplossing zijn extra transformatoren en scheiders. Dit zijn technische units die de boel kunnen knippen en per compartiment kunnen managen. Die verzwaring van het net moet in 2029 of 2030 live gaan. In FGU zijn vier grote bouwprojecten nodig om die compartimentering door te kunnen voeren.

Kans op kortsluiting en langdurige storingen

Het probleem in FGU is enorm. Het is hier namelijk extreem druk op het elektriciteitsnet, en het lijkt niet rustiger te worden. Netbeheerders kunnen namelijk nieuwe zware aansluitingen weigeren als de nodige netcapaciteit ontbreekt, maar dat kan niet bij kleinere aansluitingen, zoals huishoudens. Ze hebben daarnaast ook geen zicht op wat er achter de meter gebeurt bij bestaande aansluitingen, zoals de aanschaf van warmtepompen, elektrische auto’s, e-boilers of zonnepanelen. De verwachting is dat de netcapaciteit in Utrecht in 2026 de grens bereikt, terwijl het net stroomnet niet eerder klaar is dan 2029. Als de vermogensvraag niet met 250 megawatt wordt teruggedrongen, is de kans op kortsluiting en langdurige storingen groot in de provincie.

Leer de oplossingen voor én achter de meter kennen

Weet jij wat de stand van zaken is omtrent netcongestie op het stroomnet in jouw regio? Neem deel aan de tweedaagse cursus Netcongestie: Praktische handvatten voor lokale oplossingen op 11 en 18 maart en leer niet alleen netcongestie in kaart brengen, maar ook wat de handelingsperspectieven en oplossingen zijn. Wil je meer weten over het programma? Vraag dan de brochure aan. De cursus is ook volledig op maat als Incompany-traject te volgen.