Euroforum Blog Het kennis blog van Euroforum
Interview met José Meijer, plv. Bestuursvoorzitter ABP, en spreker van het Pensioen Forum (1 en 2 oktober).
“Het grootste gevaar van het nieuwe FTK is dat we straks eindelijk consensus binnen de pensioensector hebben over alle technische details van het FTK, maar dat het maatschappelijke draagvlak voor ons pensioenstelsel, met name de tweede pijler, sterk is uitgehold. Dat is zeker geen zegen. Daar moeten we ook zeker als pensioensector veel aan doen. Het vertrouwen in ons stelsel moet terug!“
Stelling: Het nieuwe FTK is een zegen voor de pensioensector
Dat is maar hoe je het bekijkt. Het nieuwe FTK zou moeten inspelen op de doelstellingen van het Pensioenakkoord 2010: een sterk, toekomstbestendig en stabiel pensioenstelsel. Premiestabiliteit, robuustheid, sturen op indexatieambitie en transparante communicatie waren hierbij de uitgangspunten. Het nieuwe FTK legt de focus op bescherming van de opgebouwde rechten (strenger, meer zekerheid) en introduceert stabiliserende maatregelen. De stabiliserende maatregelen, zoals het uitsmeren van schokken, premiestelling op basis van verwacht prudent rendement en de beleidsdekkingsgraad als 12-maands gemiddelde zijn gunstig voor de stabiliteit en robuustheid van het stelsel. In die zin is het nieuwe FTK een zegen. De focus op zekerheid staat indexatieambitie echter in de weg. Aanvullende regels en eisen ten aanzien van herstel en indexatie kunnen verder de beleidsruimte van pensioenfondsen inperken. Hierdoor kunnen besturen hun belangrijkste taak, evenwichtige belangenafweging, steeds moeilijker invullen. Dat is geen zegen. Ook lijkt het FTK pensioencontracten ingewikkelder te maken. Dit staat transparante communicatie in de weg. De jarenlange discussie over het nieuwe FTK met veel techniek en polariserende standpunten heeft de pensioensector in ieder geval geen goed gedaan. Het grootste gevaar is dat we straks eindelijk consensus binnen de pensioensector hebben over alle technische details van het FTK, maar dat het maatschappelijke draagvlak voor ons pensioenstelsel, met name de tweede pijler, sterk is uitgehold. Dat is zeker geen zegen. Daar moeten we ook zeker als pensioensector veel aan doen. Het vertrouwen in ons stelsel moet terug!
Stelling: Een waardevast pensioen is een onzeker pensioen
Dat is waar. Een zeker waardevast pensioen is namelijk onbetaalbaar en daarnaast fysiek onmogelijk. Binnen het pensioencontract zoeken we daarom naar een goede balans tussen ambitie (koopkracht behoud), kosten (betaalbaarheid) en zekerheid van pensioen. Om een waardevast pensioen betaalbaar te houden, is voldoende beleggingsrendement van groot belang. ABP pensioen bestaat voor een ongeveer een kwart uit ingelegde premies en voor driekwart uit beleggingsrendement. Als ABP alleen zou beleggen in ‘risicovrije’ beleggingen, zou de premie voor hetzelfde pensioen moeten stijgen met ruim70% of zou het pensioen bij dezelfde premie 60% lager uitvallen. Als ABP alleen tijdens de actieve pensioenopbouw fase zou beleggen, zou de premie 19% hoger uitvallen of het pensioenresultaat 16% lager worden. Het beleggingsrendement wordt bereikt door een brede beleggingsportefeuille met allerlei beleggingscategorieën die tezamen naar verwachting voldoende rendement opleveren met een acceptabel risico. Het beleggingsrisico wordt binnen het pensioenfonds zo goed mogelijk gedeeld tussen de deelnemers, waardoor de schokken en de onzekerheid voor de individuele deelnemer zo beperkt mogelijk zijn.
Wat zijn de 3 belangrijkste te verwachten trends in de pensioensector?
In het kader van ons traject ABP visie op 2020 hebben we 22 relevante trends bekeken op maatschappelijk, economisch en institutioneel gebied . We noemen er hier drie die verband met elkaar houden.
- roep om keuzemogelijkheid
- veranderende vormen van collectiviteit en solidariteit
- vervlechting pensioen, wonen en zorg
Deelnemers willen meer keuzemogelijkheden en flexibiliteit. Men ervaart weinig maatwerk, terwijl de persoonlijke omstandigheden en behoeften sterk kunnen variëren. Tegelijkertijd zien we dat van bestaande keuzemogelijkheden relatief weinig gebruik gemaakt. Vanwege een laag pensioenbewustzijn, de lange horizon voor voorkeuren en de beperkte financiële kennis is het voor lastig voor deelnemers om de juiste keuzes te maken.
Ruimere keuzemogelijkheden kunnen de voordelen van collectiviteit en solidariteit beperken, zeker wanneer het gaat om keuzemogelijkheden tijdens de opbouwfase. Dit raakt de tweede trend, waarbij collectiviteit en solidariteit niet meer vanzelfsprekend zijn. Mensen zien pensioen steeds meer als een individueel eigendom dan een aanspraak vanuit het collectief. Enkele vormen van solidariteit zijn maatschappelijk geaccepteerd (man-vrouw, ziek-gezond). Andere vormen van solidariteit staan ter discussie (jong-oud, laag-hoogopgeleid). De solidariteitsdiscussie moet idealiter niet geïsoleerd op één onderwerp gevoerd worden, maar in bredere context, dus ook inclusief de eerste pijler.
Om draagvlak voor ons systeem te behouden, is het misschien wel noodzakelijk een deel van de collectiviteit of solidariteit in te leveren. Een deel van het opgebouwde pensioenvermogen zou de deelnemer bijvoorbeeld kunnen inzetten voor andere doelen. Dit maakt pensioen tastbaarder en raakt de derde trend: vervlechten van pensioen, wonen en zorg.
Pensioen wordt opgebouwd om later te kunnen consumeren en toegang te hebben tot zorg en wonen. De trend is dat wonen, zorg en pensioen vanuit het beleid steeds vaker integraal worden bekeken. Mensen willen zelf ook graag een deel van hun pensioen inzetten voor wonen of zorg. Tegelijkertijd is het lastig om deze drie domeinen te integreren. Ze hebben namelijk alle drie hun eigen politieke, demografische en economische dimensie met bijbehorende risico’s. Uitruil van delen zou wel tot de mogelijkheden moeten kunnen behoren. Te denken valt dan bijvoorbeeld aan het inzetten van een deel van het pensioenvermogen voor aflossing van de (restschuld van de) woning of aanpassingen van de woning in het kader van langer thuiswonen (zoals traplift, domotica, etchè we moeten daar zeker meer onderzoek naar doen om mogelijkheden en onmogelijkheden beter in beeld te krijgen.
Het Pensioen Forum – 1 en 2 oktober 2014
Op 1 en 2 oktober 2014 vindt de 8e editie van het Pensioen Forum plaats. José Meijer, plv. bestuursvoorzitter ABP is op 1 oktober een van de sprekers van het congres.
Het Pensioen Forum staat dit jaar in het teken van het nieuwe FtK en de gevolgen, kansen en uitdagingen voor de pensioensector en pensioenfondsen.
Sprekers als Gerard Riemen (Algemeen directeur Pensioenfederatie), Emilie Schols (Lid RvT Pensioenfonds DNB) en Ton Heerts (Voorzitter FNV).
Meer informatie over het programma, alle sprekers en diverse interviews vindt u terug op de website van het Pensioen Forum.
