Waarom munten en papiergeld zich in het digitale tijdperk handhaven

Interview door Jan Aikens (Findinet) metPaul van der Knaap, Managing Director NL, G4S Cash Solutions

Er blijft altijd toekomst voor chartaal geld, hoe groot de digitale ontwikkelingen in het betalingsverkeer ook zullen zijn.

Door al het publicitair geweld rond de huidige en toekomstige digitale mogelijkheden van het betalingsverkeer wordt de indruk gewekt dat het munt- en papieren geld zijn langste tijd gehad heeft. “Geen sprake van. Het is een misvatting dat het gebruik van ‘cash’ de laatste jaren sterk is teruggelopen. De cijfers bewijzen het tegendeel: de hoeveelheid cash in omloop stijgt in Europa gemiddeld jaar op jaar met 11% en is sinds de invoering van de euro nog nooit zo groot geweest als nu.”

De breed levende opvatting dat het digitale betalingsverkeer een einde aan het maken is aan het chartale geld wordt weggenomen door Paul van der Knaap van ’s wereld grootste beveiligingsbedrijf G4S. En hij staat daar niet alleen in. “Een tijd lang lag bijvoorbeeld de focus van veiligheid rondom betalingen vrijwel helemaal op het digitale betalingsverkeer. Veel minder aandacht werd besteed aan die van munten en bankbiljetten, waarschijnlijk omdat men in de mening verkeerde dat die in de toekomst vrijwel zouden verdwijnen. De laatste twee jaar is sprake van een kentering in die opinie. Dat bleek onder meer duidelijk tijdens rondetafelgesprekken met partijen als DNB, de banken, brancheorganisaties en retailers. De algemene opvatting bij alle partijen is, dat we gezamenlijk moeten blijven nadenken over de efficiency en veiligheid van het betalingsverkeer voor nu en in de toekomst. Grootwinkelbedrijven, banken en andere instellingen hechten daaraan, omdat zij ervan overtuigd zijn dat – anders dan misschien eerder werd gedacht – cash nog lange tijd een niet geringe rol in het totale betalingsverkeer zal blijven spelen. Een opvatting overigens die onderbouwd wordt met onderzoeken, harde cijfers en statistieken.”

Dat blijkt ook in de praktijk zegt Van der Knaap. Zelfs de indringende campagnes om ook voor de kleinste bedragen te pinnen hebben weliswaar geleid tot een sterke stijging van het aantal elektronische betalingen maar zijn er niet in geslaagd om tegelijkertijd ook daadwerkelijk het gebruik van het chartale geld terug te dringen.

Hij heeft daarvoor drie belangrijke verklaringen:

“Ten eerste ondervinden mensen regelmatig in de praktijk dat het bijzonder handig is om geld in de portemonnee bij zich te hebben. Op momenten bijvoorbeeld dat het elektriciteitsnet hapert of de verbinding van het pinapparaat uit de lucht is. Of om het budget te beheren. Maar daarnaast spelen andere factoren ook een grote rol. Zoals bijvoorbeeld het ‘big brother is watching you’-gevoel. Consumenten hebben de opvatting dat zij bespied worden via hun betalingstransacties en de ophef rond het plan van enkele banken om betaling gerelateerde klantdata voor commerciële doelen te willen gaan gebruiken heeft die perceptie niet verminderd. Niet iedereen wil dat overal het koopgedrag sporen achterlaat. Zij stellen er prijs op bepaalde handelingen in de anonimiteit te verrichten en dat is langs elektronische weg moeilijk. Je moet dan niet direct denken aan zwart geldpraktijken”, gaat hij verder, “maar het kan gaan om heel onschuldige dingen, zoals het kopen van een trouwring of ander geschenk dat niet in de betaalgeschiedenis van de en/of rekening moet worden teruggevonden. En zo kan ik nog legio voorbeelden geven.”

Een derde reden waarom consumenten graag geld op zak hebben, vat Van der Knaap samen in de term ‘vertrouwen’. “We leven na het uitbreken van de crisis in een tijd waarin mensen zich sterker dan voorheen afvragen aan wie ze op welke manier hun geld toevertrouwen. Het antwoord op die vraag is sterk afhankelijk op welke plaats en aan wie zij geldbedragen overhandigen.”

Maar ondanks dat, is het een gegeven dat het elektronisch betalingsverkeer enorm is toegenomen. Paul van der Knaap: “Dat klopt, maar opvallend is dat aan de andere kant tegelijkertijd de hoeveelheid cash in omloop is toegenomen en dat het aantal transacties met fysiek geld gelijk is gebleven. De toename van het elektronische verkeer is dus ‘on top of’ de bestaande traditionele betalingen gekomen.”

Dat zal mogelijk veranderen door nieuwe technologische ontwikkelingen, zoals het betalen met de smartphone. “Tot nog toe hebben nieuwe betaalmogelijkheden met name een kannibaliserend effect gehad op bestaande elektronische varianten” stelt Van der knaap. Waarbij hij een onderwerp aansnijdt, waar minder aandacht aan wordt besteed. “We hebben het hierbij over een bepaald deel van de bevolking die zich bedient van moderne technologie. Daarnaast zijn er grote groepen die daar helemaal (nog) geen gebruik van maken. Denk aan etnische groepen, die bijna uitsluitend met chartaal geld betalen. Dat feit wordt in de publiciteit nauwelijks benoemd.”

De opmerking dat de ontwikkelingen die hij aangeeft met de oudere generaties zullen uitsterven, noemt Van der Knaap “logisch, maar ook onjuist. Want we zien in de USA dat het gebruik van chartaal geld onder de jeugd juist weer groeit en in ons land zie je dezelfde ontwikkeling. Jongeren zijn bijzonder geïnteresseerd in nieuwe tools maar ook bijzonder kritisch. Zij weten precies met welke lekken ze te maken kunnen krijgen. En net zoals ze het vervelend vinden om door hun ouders op Facebook gevolgd te worden, verkiezen ze ook om transacties in de anonimiteit te kunnen uitvoeren.”

Paul van der Knaap, Managing Director NL, G4S Cash Solutions verzorgt de sessie ‘Geen cash meer op zak’? tijdens het congres Toekomst van het Betalingsverkeer.