Wat is pensioen en wat speelt er?

Deze vraag stelden wijLeon Mooijman, Hoofd adviesunit / senior adviseur pensioen Werkgeversvereniging AWVN,in aanloop naar de Pensioenconferentie voor Werkgevers.

“Pensioen is een arbeidsvoorwaarde waarbij werkgever en werknemers besluiten een deel van het salaris niet nu uit te keren maar op te sparen voor ‘later’. De werknemer krijgt een uitkering in het vooruitzicht gesteld die door middel van het uitgestelde loon gefinancierd wordt. Doordat de prijs van pensioenuitkeringen erg hoog is geworden en de complexiteit sterk is toegenomen is de waarde van pensioen als arbeidsvoorwaarde afgenomen. Zowel de werkgever als de werknemers missen grip op de regeling. Mijn stelling is dat een HR manager of HR medewerker de hoofdlijnen van de pensioenregeling aan een werknemer moet kunnen uitleggen, net als de andere arbeidsvoorwaarden. Exemplarisch is de plaats van, en de teksten over pensioen in cao’s; vrijwel altijd staat er in een van de laatste artikelen dat er pensioenregeling is en dat de werknemer daar aan mee doet. En te zien is dat het arbeidsvoorwaardelijke overleg over pensioen vaak losgekoppeld is van de reguliere cao onderhandelingen met als gevolg zowel stijging van loonkosten als van pensioenkosten. Dat is in mijn optiek niet correct omdat pensioenkosten nu eenmaal integraal deel uitmaken van de totale loonkosten.”

Wat speelt er nu:

• Werkgevers nemen het initiatief zelf opnieuw in handen op pensioengebied. Werkgevers zien in dat de situatie zoals die deze eeuw is ontstaan niet houdbaar is en weten dat, om dat te veranderen, zij daar zelf voor verantwoordelijk zijn en initiatief moeten nemen
• Werkgevers willen meer en meer een compleet pensioencontract. Dat betekent dat het pensioencontract veel beter in de cao wordt vastgelegd. De hoofdlijnen van de pensioenregelingen komen in de cao te staan, net als de manier waarop de premie tot stand komt, wat de ambitie is en hoe het risico verdeeld is. Daarmee wordt pensioen een normale arbeidsvoorwaarde. Dat kan overigens alleen als de regeling eenvoudig is.
• Veel werkgevers kijken naar de uitvoering van de pensioenregeling en studeren op alternatieven. Voor pensioenfondsen geldt dat de uitvoeringskosten en het tijdsbeslag aanzienlijk is en voor verzekerde regelingen geldt dat een verzekerd DB-contract prijzig is. Efficiency in de uitvoering komt hoger op de agenda’s.
• HR beleid dient zo goed mogelijk aan te sluiten bij de business case van de onderneming. Arbeidsvoorwaarden, en daarmee pensioen, zijn onderdeel van het HR beleid. Pensioenregelingen zullen in de toekomst veel sterker getoetst worden aan het totale HR beleid en daarmee in lijn worden gebracht.
• Door het compleet maken van het contract zal de verhouding tussen de cao partijen en de pensioenfondsen transparanter worden. Nu is in veel gevallen het pensioenfonds mede-bepaler van pensioenbeleid en wordt de actuarieel adviseur van het pensioenfonds ingehuurd als deskundige in veranderingstrajecten. Dat is niet wenselijk. De werkgevers en de werknemers in cao overleg gaan over de pensioenregeling en hebben daarbij zonodig een eigen adviseur. Het pensioensfonds komt daarmee meer afstand en zal meer en meer worden gezien als een financiële instelling waarmee een zakelijk overeenkomst wordt gesloten.
• Werkgevers willen een stabiele premie op een lager niveau dan nu. Dat betekent dat regelingen soberder gaan worden. Een mogelijke premievrijval zal lang niet altijd betekenen dat het vrijvallende geld naar de werkgever terugvloeit. Maar wat ook zal gebeuren is dat een vrijval terugvloeit naar werkgevers en werknemers samen of dat er budget ontstaat om de werknemers die steeds langer doorwerken op goede wijze aan de slag te kunnen laten. Dat laatste is naar ons idee erg hard nodig.
• Werkgevers gaan en beter zelf communiceren over pensioen. Tot nu toe was de inzet van de vakbonden in feite de mening van het hele personeelsbestand. Maar vakbonden vertegenwoordigen daar maar een deel van. Het internet geeft werkgever steeds makkelijker mogelijkheden om meningen op te halen, paneldiscussies te organiseren of een andere manier te luisteren naar meningen van werknemers over pensioen (en andere arbeidsvoorwaarden)
• Duidelijk is dat de discussie over reële en nominale pensioenen bij werkgevers nog niet geland is. Maar men zal er toch aan moeten als pensioen inderdaad als normale arbeidsvoorwaarde wordt gezien. Het zou naar ons idee jammer zijn als het besluit over nominaal en reëel alleen op basis van korte termijn financierbaarheid wordt genomen en niet op basis van een weloverwogen keuze.
• En last but nog least: gezien de stijgende kosten van de zorg kan het niet anders dan dat vermogensvorming via pensioen en de eigen woning in een grotere discussie worden betrokken. PvdA kamerlid Roos Vermeij gaf dat 16 mei nog eens aan op een seminar van het blad Pensioen, Bestuur en Management.’

Meer weten?

Tijdens de Pensioenconferentie voor Werkgevers gaat Leon Mooijman verder in op het thema ‘Pensioen’.

Pensioen moet een keuze zijn waar je blij mee bent: Uw wensen en de huidige situatie

• Uitkomsten enquête onder werkgevers

• Het vertrekpunt bij aanpassing van de pensioenregeling: Wat vind ik als werkgever belangrijk?

• Verbetering in pensioenregeling begint bij zien van kansen

• Het blanco canvas: Wat wil ik als werkgever voor regeling?

• Een analyse van de eigen regeling

• Hoe verhoudt de huidige regeling zich tov mijn gewenste regeling?