Publiek vastgoed wacht miljardenverliezen

Dr. J.E. Janssen, Fontys Hogeschool Management Economie en Recht

De voorraad publiek- en maatschappelijk vastgoed in ons land, in totaal 85,5 miljoen vierkante meter, kampt met overaanbod, leegstand en aan kwali­teitsgebrek. Miljardenafschrijvingen lijken onver­mijdelijk. Dat blijkt uit het februarinummer van Vastgoedmarkt.

Waar de pijn in de commerciële vastgoedmarkt voor een flink deel al is genomen, komen de pro­blemen van publiek- of maatschappelijk vastgoed nu pas bovendrijven. Vooral bij onderwijsvastgoed is een explosieve mix ontstaan van grootschalige nieuwbouw, onhoudbare financieringslasten, da­lende leerlingaantallen en een oplopende leeg­stand. De problemen leiden volgens Bouwstenen voor Sociaal, het platform voor maatschappelijk vastgoed, tot steeds meer maatschappelijke schade. Daar komt bij dat veel (semi-)maatschappelijke instellingen niet of nauwelijks inzicht hebben in pagina 9 nummer 6 hun vastgoedportfolio en de verliezen daarop. Wel weet Bouwstenen voor Sociaal dat met maatschap­pelijk vastgoed een jaarlijks bedrag van € 14,5 mil­jard is gemoeid. Ongeveer 60% van de publieke markt heeft een onderwijs- of zorgfunctie. Juist hier zijn de problemen urgent.

MBO-instellingen

Zo stelde minister Jet Bussemaker van Onderwijs onlangs dat vastgoed het grootste financiële risico vormt voor MBO-instellingen. Momenteel staan zeven ROC’s onder verscherpt financieel toezicht. Uit een voorlopig onderzoek van de Onderwijsinspectie blijkt al dat de vastgoedproblemen zich niet beperken tot de ROC’s Leiden, Amarantis en Zadkine. De inspectie pleit voor een impairmenttest op het vastgoedbezit van alle MBO-instellingen om zo de waardedaling te bepalen. “De gedaalde waarde van gebouwen kan grote financiële pro­blemen veroorzaken bij instellingen die gebouwen moeten verkopen of leningen moeten verhogen, verlengen of oversluiten”, aldus de Onderwijsinspectie.

Zorgvastgoed

Het zorgvastgoed kampt met soortgelijke problemen. Sinds 2007 worstelde de zorgsector al met de afschaffing van het bouwregime, een lagere vergoeding van de kapitaallasten en groeiende boekhoudproblemen. Net nu de rust enigszins leek teruggekeerd, besloot het kabinet-Rutte II om € 3 miljard te bezuinigen op de AWBZ. Minister Schippers gaat de langdurige zorg aan een groot deel van de ouderen en gehandicapten verplaatsen van de ‘grote en dure’ zorginstellingen naar de eigen woning. Op termijn verdwijnen daardoor ongeveer 80.000 van de ruim 200.000 plaatsen in verzorgings- en verpleeghuizen. Zorginstellingen en woningcorporaties hebben alarm geslagen. De gevolgen zijn nu al merkbaar, constateert belangenvereniging Actiz. ‘Door dit vooruitzicht zijn nieuwbouwplannen massaal stopgezet. Zorginstellingen vrezen met leegstand te worden opgezadeld en banken trekken hun financiering terug.

Dr. J.E. Janssen is vaste medewerker van de nieuwsbrief Onroerend Goed