‘Onze stroom wordt nog steeds niet minder vervuilend’

Ondanks de groei van wind- en zonne-energie, is de afgelopen jaren méér CO2 uitgestoten per hoeveelheid opgewekte energie. Dat zegt Machiel Mulder, hoogleraar Regulering van Energiemarkten. Binnenkort gaat de cursus Actueel Inzicht in de Energiemarkt van start, voor iedereen die hier het fijne van wil weten.

Wie zijn op dit moment de belangrijkste partijen in de energiemarkt?

“De partijen die het meest produceren zijn nog steeds de zelfde partijen als een paar jaar geleden. RWE, EON, Vattenfall, In Duitsland zijn daarnaast kleinere partijen in opkomst. Dat zijn de boeren en burgers die duurzame energie opwekken. In Nederland verschuift het overgrote deel van de markt nauwelijks: het zijn nog steeds grotendeels dezelfde bedrijven, die nu ook duurzame energie opwekken. De markt wordt wel door duurzame energie geraakt.”

Hoe ziet u de verhoudingen in de energiemarkt tussen de verschillende partijen veranderen?

“Zon en wind drukken de prijs van energie omlaag. De enige niet-duurzame vorm van elektriciteit die daarmee nog enigszins kan concurreren is, kolenstroom. Dus terwijl de minder vervuilende gascentrales het zwaar hadden, draaien de kolencentrales volop. Dat zien we ook in Duitsland. Door de sluiting van kerncentrales was er veel vraag naar energie. En dus werken de kolencentrales in Duitsland veel harder. Daardoor wordt de uitdaging voor duurzame energie nog groter.”

Wat is de positie van de eindgebruiker in de energiemarkt?

“Een eindgebruiker die zelf gaat produceren, zal invloed gaan uitoefenen op de concurrentie. Maar op dit moment kunnen ze nog niet zo heel veel: ze leveren wel energie, maar kunnen nog niet zelf handelen. Ze zitten in een “profiel” -bij bestaande energiebedrijven. Dat zal wel veranderen als de techniek wordt verfijnd. Dan wordt de eindgebruiker meer een gewone marktspeler.

Verder is de kleine energieconsument van belang omdat hij transitie betaalt. Dat is het gevolg van politieke besluitvorming: de grootgebruikende industrie wordt gespaard omdat Nederland interessant wil zijn als vestigingslocatie. Dus de kosten voor energietransitie, zoals de bouw van windparken op zee, worden via subsidies betaald, opgebracht door huishoudens. En de industrie wordt uit de wind gehouden. Of dat voldoende transparant is? Dat is maar de vraag”.

Hoe denkt u dat de energiemarkt zich in de toekomst gaat ontwikkelen?

“We noemden al de groei van real time handel, en dat er meer duurzame opwekking komt. Verder zijn er twee ontwikkelingen gaande die gevoelsmatig tegengestelde richtingen op gaan.
Aan de ene kant wordt de regionale opwekking belangrijker: regio’s willen duurzaam en onafhankelijk van het net produceren. Een regio kan kiezen om zich los te koppelen van het landelijke elektriciteitsnet, zoals Schiermonnikoog.
Aan de andere kant worden energienetten op internationaal niveau steeds meer geïntegreerd. Zodat er een internationale handel kan ontstaan van Portugal tot Scandinavië. Die handel is alleen maar zinnig als de stroom ook via de netten kan worden verplaatst. Dat kan steeds beter.
Maar goed: als meer regio’s zich loskoppelen van die integratie, worden den gevolgen van die integratie kleiner. En de keus om je eigen energienet los te koppelen wordt duurder.”

Wat heeft de energiemarkt volgens u nodig?

“Het belangrijkste probleem op dit moment is dat we ons te veel richten op het percentage duurzame energie opwekking. Terwijl het zou moeten gaan om de totale uitstoot van CO2. In prijsdoelstellingen (dus wat energie mag kosten) moet men zich meer gaan richten op emissies. Daardoor zal kolenstroom duurder worden. En minder vervuilende energiedragers worden competitiever.

We hebben al een emissie-handelssysteem. Maar dat functioneert niet goed omdat we daarnaast allerlei beleid hebben voor duurzame energie. Daardoor daalt de vraag naar emissierechten, en dus ook de prijs van CO2 uitstoot.

Het beleid is teveel gericht op een techniek van energieopwekking.
Als je wilt voorkomen dat je de markt omzeep helpt, moet je je alleen richten op de uitstoot. Simpel gezegd: maak CO2 uitstoot duurder – dan ondersteun je de wind- en zonne-energie al genoeg.”

Wat heb je als professional aan een cursus over dit thema?

“De cursus Actueel inzicht in de energiemarkt helpt te begrijpen hoe alles werkt. Ondernemers die willen ondernemen in de energie moeten snappen hoe de businesscase afhangt van het hele systeem. Met markt als coördinerend mechanisme, waarin de overheid ingrijpt. Je moet snappen wat je zelf kunt doen. De cursus is vooral gericht op het bedrijfsleven, maar is interessant voor iedereen die wil weten hoe je als maatschappij richting duurzaamheid moet gaan.”

Voor meer informatie bezoek de website van Actueel inzicht in de energiemarkt