Windenergie op land aanjagen door omgeving te laten meeprofiteren

Matthijs Nijboer, spreker op het Nationaal Windenergie Event, is directeur-bestuurder van Natuur en Milieu Overijssel en portefeuillehouder “wind op land” namens de natuur- en milieufederaties. Hij is een voorvechter van alles wat groeit en bloeit én pleitbezorger van windmolens op land. “In ieder geval voorlopig.”

Wat is momenteel de grootste uitdaging als het gaat om windenergie op land?

“De acceptatie door de omgeving. Mensen maken nogal eens bezwaar. Veel bezwaren hebben betrekking op horizonvervuiling, maar er zijn ook mensen die bang zijn voor slagschaduw of (laagfrequent) geluid. Verder vrezen sommige mensen dat windmolens een negatief effect hebben op de vogel- en vleermuizenstand. Daarnaast zijn er mensen die het nut dan wel de noodzaak van  windenergie niet onderschrijven – en zeker niet in hun spreekwoordelijke achtertuin.”

Zijn die bezwaren reëel?

“De genoemde effecten treden inderdaad op, maar of dat in zo’n sterke en storende mate is, dat is maar de vraag. De effecten van windenergie worden weinig geëvalueerd; daar is best nog een slag in te maken.”

Hoe kijkt Natuur en Milieu Overijssel tegen windmolens aan?

“Wij zien windmolens als een noodzakelijk onderdeel van de energietransitie. We komen er niet alleen met wind op zee; ook op land moet er wat gebeuren. Makkelijk is dat niet; we hebben draagvlak van omwonenden en betrokkenen nodig. Energiecoöperaties kunnen op dat vlak een belangrijke rol vervullen.”

Dus ruim baan voor wind op land?

“Dat zeg ik niet. Ik vind dat je de locaties zorgvuldig moet kiezen, betrokkenheid moet creëren en eventuele schade netjes moet vergoeden. Je kunt het draagvlak voor wind op land vergroten door de omgeving te laten meeprofiteren. Verder kun je denken aan ‘natuurinclusief’ ontwerpen en natuurcompensatie elders.”

Jullie hebben een greendeal participatie grootschalige energieopwekking samengesteld.

“Klopt. De natuur- en milieufederaties en Natuur en Milieu hebben samen het initiatief genomen voor deze greendeal. Op 22 maart wordt hij getekend door het Rijk, provincies, gemeenten, ontwikkelaars en belangengroepen. Het gaat over leren hoe participatie bij grootschalige energieopwekking het best kan worden vormgegeven door met name aan de voorkant de mensen én de belangen erbij te betrekken en door te leren van elkaar, zodat de faalkosten dalen. Veel plannen rond energie halen de eindstreep niet. In die projecten is veel geld en tijd gestoken, maar dat leidt uiteindelijk tot niets.”

Wat moet je vooral niet doen als je windenergie op land wilt realiseren?

“Zeggen wat de plannen zijn en vertellen dat de ontwikkelaar ze wil gaan ontwikkelen. Als je de mensen het plan door de strot probeert te duwen, weet je zeker dat je veel weerstand krijgt.”

Hoe moet het dan wel?

“Ga in een vroeg stadium met alle belanghebbenden om de tafel. Leg je plannen en wensen uit, maar luister ook goed naar de belangen van anderen. Neem ook alternatieven serieus. Een open dialoog is een randvoorwaarde voor succes.”

Hoe ziet windenergie op land er over twintig jaar uit?

“Geen idee. Ik sluit niet uit dat windenergie een tijdelijke vorm van energieopwekking is. De komende twintig jaar hebben we windenergie hard nodig om onze energievoorziening te verduurzamen. Maar misschien dat we over twintig jaar zoveel zonne-energie maar ook aardwarmte opwekken en zoveel efficiënter met energie omgaan dat we windmolens op land helemaal niet meer nodig hebben. Veen was ook ooit onze belangrijkste energieleverancier, maar dat ligt al lang achter ons. En olie en aardgas hebben ook hun langste tijd gehad.”