Consultatie achterban en het nieuwe contract

Door Stephan Vollenbroek, Hoofd Communicatie Media Pensioen Diensten

Natuurlijk weet u, als professional, dat beleggen noodzakelijk is voor een goed en betaalbaar pensioen en dat dit risico’s met zich meebrengt. Maar willen deelnemers en gepensioneerden wel risico lopen als het gaat om hún pensioen? Welk pensioencontract geniet de voorkeur als zij zouden mogen kiezen? Wie moet volgens hén de kosten van vergrijzing betalen?

Om deze vragen te kunnen beantwoorden is gedegen onderzoek naar risicobereidheid (consultatie) vereist onder werkenden en gepensioneerden. Het gaat immers om geld dat zij samen bijeen hebben gebracht. Onderzoek levert essentiële sturingsinformatie op voor de besluitvorming naar een nieuw pensioencontract. In de praktijk is er bij veel bestuurders echter nog steeds koudwatervrees om naar de mening van hun deelnemers te vragen. Ten onrechte. Het levert veel op. Ook de toezichthouders zien het belang van consultatie als onderdeel van de transitie naar een nieuw pensioencontract.

Consultatie = onderdeel transitieproces

In het ‘stappenplan transitie voor pensioenfondsen’ onderscheidt DNB vier fasen. De eerste fase is de ‘proactieve analyse’. Een van de belangrijkste acties hierin is volgens DNB: “Communicatie rond risicobereidheid en veranderingen die moeten aansluiten bij preferenties van de deelnemers.” Dat DNB consultatie als een onmisbaar procesonderdeel ziet, blijkt ook uit de vragenlijst bij het ‘themaonderzoek transitie pensioencontract’. Eén van de negen vragen luidt: “Heeft u de risicobereidheid van deelnemers, gewezen deelnemers, gepensioneerden en ex-partners van (gewezen) deelnemers gepeild? Zo ja, op welke wijze? Indien nee, bent u voornemens om een onderzoek uit te voeren naar de risicobereidheid, zo ja wanneer heeft u die afgerond?”

Doelen van consultatie

Het is dus belangrijk om in de aanloop naar besluitvorming de dialoog aan te gaan met de deelnemers van het pensioenfonds. Dat dient verscheidene doelen. Ten eerste het meenemen van de belanghebbenden en creëren van draagvlak voor verandering.

Ten tweede het ophalen van voorkeuren en meningen. Ten derde kan een raadpleging een beeld geven op welke wijze het beste gecommuniceerd kan worden om de nieuwe pensioenregeling uit te leggen aan de deelnemers.

Vormen van consultatie

Er zijn meerdere vormen van onderzoek om de risicobereidheid effectief te peilen. Ook lopen er meerdere marktinitiatieven. De meeste fondsen peilen de mening van hun achterban door middel van groepsdiscussies en/of grootschalig representatief online onderzoek onder werkenden en gepensioneerden. Daarnaast zijn er bijvoorbeeld ook fondsen die alleen een internet poll hebben gedaan. Elke vorm heeft zijn voor- en nadelen. Vooraf moet daarom goed worden nagedacht welke onderzoekopzet bij het fonds -en binnen het beschikbare transitie- of communicatiebudget- past.

Resultaten van consultatie

Een consultatie levert in de praktijk veel waardevolle resultaten op zoals:

• waardevolle input voor de besluitvorming rondom het pensioencontract.
• veel nuttige suggesties om de communicatie met de achterban aantrekkelijker te maken en waar nodig te verbeteren.
• de kans om de mening beter te laten doorklinken in meerdere beleidsonderdelen.
• het verminderen van een aantal specifieke fondsrisico’s, waaronder het toezichthouderrisico.
• En last but not least: het onderzoek leidt tot meer dialoog, begrip en draagvlak. Een treffend citaat: “Meepraten is ‘prettig’. Hierdoor realiseer ik me dat mijn pensioen belangrijker is dan ik dacht. Bovendien voel ik me nu gehoord.”