De 89 geboden – Door John Spruijt

Door John Spruijt, Bestuurder Bpf Zoetwaren, Bpf Hibin, Bpf Mode, Interieur, Tapijt en Textielindustrie, Bpf Dranken, toehoorder bij Bpf Horeca en Catering.

De 89 geboden

Laat voorop staan dat ik het risico om religie in verband te brengen met een banaliteit als pensionfund governance als zeer hoog beoordeel. De verleiding is mij na het lezen van de laatste versie van de Code pensioenfondsen echter te machtig. Ik schrijf dit blog dan ook in het besef dat ik riskeer mijzelf hiermee als beleidsbepaler te diskwalificeren; mijn vlees (b)lijkt op voorhand zwak:

tien geboden volstaan om wereldwijd en al eeuwenlang een niet aflatende stroom zondaars de gang naar kerk en biechtstoel te doen maken, zichzelf te kastijden, hun zonden af te laten en weet ik al wat niet meer om in het aangezicht van hun schepper en, minstens zo belangrijk, in dat van hun omgeving te bestendigen dat zij hun rechtschapenheid hebben behouden of herwonnen.

Principes
Aan beleidsbepalers bij pensioenfondsen worden nu 89 normen en geboden (laatste telling) opgelegd. Is dit omdat hun goede reputatie onverwoestbaar is? Getuige de voortdurende onbereikbaarheid van naleving van slechts tien geboden voor de meesten van ons, vergt naleving van 89 geboden schier bovenmenselijke kwaliteiten. Of is juist het tegendeel het geval? Je moet het wel heel bont maken voordat er 89 geboden aan je worden opgelegd. Ik ben er nog niet uit welk signaal uitgaat van oplegging van de Code aan de sector. Wat mij betreft staat allerminst op voorhand vast dat invoering van de Code het herstel van vertrouwen in de sector mede bewerkstelligt.

Waardoor zou de Code Pensioenfondsen in hogere mate bijdragen aan de kwaliteit van het bestuurlijke functioneren dan de Principes voor goed pensioenfondsbestuur? Behalve waar de Principes voor goed pensioenfondsbestuur in de Code letterlijk worden genoemd (in de preambule en in de inleiding) komt het woord principes nergens meer voor in de tekst. Verder valt het ongekende detailniveau van de codificering en normering op. Ook de oprichting van een autonoom toezichthoudend orgaan mag opmerkelijk genoemd worden. De AFM lijkt nadrukkelijk van het bord te worden geschaakt.

Pas toe of leg uit
Het belangrijkste is echter het voorschrift pas toe of leg uit. Dit kan wat mij betreft niet anders worden uitgelegd als een rule based (toezichts)kader avant la lettre.

De risico’s die besloten liggen in de Code zijn voor de hand liggend: de prikkel tot (toename van) vinkjesgedrag en- cultuur en de moral hazards die besloten liggen in het comply or explain adagium. Dit laatste baart mij persoonlijk de grootste zorgen.

Uiteindelijk gaat het om gedrag, houding, cultuur en integriteit van alle aan pensioenfondsen verbonden personen. Het paradoxale is dat het beheersen van deze en dergelijke ‘soft controls’ door middel van hard controls, zoals de Code beoogt,ertoe leidt dat nou juist die unieke voorwaarde – de zachtheid- ondergraven wordt.

Kortom: doe mij maar principes! Maar meer daarover op 2 oktober aanstaande, tijdens het Pensioen Forum 2013.

Dit artikel is geschreven op eigen titel.