Drie uitdagingen van externe verslaggeving voor de profitsector

Een echte ondernemer kent geen problemen, hooguit uitdagingen. Welke drie zijn nu het urgentst op het gebied van de externe verslaggeving? We vroegen het Martin Hoogendoorn, hoogleraar in deze discipline aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en spreker op het Seminar Jaarrekeningactualiteiten 2017

Uitdaging 1: Communicatie via SBR

‘SBR staat voor standard business reporting. De overheid eist van kleine en middelgrote ondernemingen dat zij hun jaarrekening voortaan via een vaste structuur inrichten en hun bedrijfsinformatie via deze structuur aanleveren aan instanties als de Belastingdienst, de Kamer van Koophandel en het CBS. Kleine ondernemingen moeten dat doen vanaf de jaarrekening 2016, dus nu zo’n beetje. Middelgrote ondernemingen krijgen er iets meer tijd voor: vanaf de jaarrekening 2017.’

Volgens Hoogendoorn weten de meeste ondernemers dit wel. ‘Waarschijnlijk zijn zij op tijd gewaarschuwd door hun administratiekantoor. Toch kan het nog wel wat tijd vergen om het allemaal goed in te richten. Vandaar mijn advies: pak dit onderwerp snel op.’

De Rotterdamse hoogleraar vindt het een zinvolle maatregel. ‘Het is nu één keer wat werk voor ondernemers, maar het bespaart hun op termijn veel tijd. Maar als de basisinformatie straks eenmaal goed is ingevoerd, is het een fluitje van een cent. Of het dan gaat om de Belastingdienst, de Kamer van Koophandel of het CBS: één keer op de juiste knop drukken en het systeem genereert exact de juiste informatie in het juiste format. Scheelt veel tijd.’

Uitdaging 2: Nieuwe standaarden jaarrekening

Hoogendoorn: ‘In 2018 en 2019 worden twee nieuwe standaarden voor jaarrekeningen van kracht: IFRS 15 en IFRS 16 (IFRS = international financial reporting standards). IFRS 15 gaat over hoe je je omzet moet bepalen, met nieuwe grondslagen. IFRS 16 is nog wat ingrijpender. Deze standaard maakt een eind aan het verschil tussen financiële leasing en operationele leasing voor de jaarrekening. Het gevolg is dat ook operationele leasecontracten, bijvoorbeeld de huur van gebouwen, voortaan als een verplichting op de balans moeten komen te staan. Als je nú een kantoorpand begint te huren met een huurcontract van vijf jaar, moet je nú al de contante waarde van die huur op de balans zetten. Dat deed je vroeger nooit. Het gevolg is dat je balans veel meer schulden laat zien, waardoor bedrijven er ineens veel minder solvabel uitzien, al zijn ze dat niet. In economische zin is er immers niks veranderd.’

De maatregel kan volgens Hoogendoorn gevolgen hebben voor de condities waaronder bedrijven geld kunnen lenen bij banken. ‘Veel banken stellen minimumeisen aan het eigen vermogen, bijvoorbeeld minstens 25%. Door de maatregel hebben bedrijven straks veel minder eigen vermogen. Sommige zullen door die 25% zakken. Aan de andere kant kun je je voorstellen dat de banken hun ratio’s zullen gaan aanpassen aan de nieuwe omstandigheden.’

Hoewel er nog tijd is, adviseert Hoogendoorn ondernemers op tijd met hun bank in gesprek te gaan. ‘Ik verwacht dat banken zelf ook veelvuldig het initiatief zullen nemen om met de bedrijven in gesprek te gaan over nieuwe voorwaarden. Misschien eisen ze wel nieuwe zekerheden of gaat de rente omhoog. Je weet het niet. Maar ze mogen niet onredelijk zijn – in economische zin is er immers niks veranderd – en daar zal de AFM vast op toezien.’

Uitdaging 3: Verslaggeving over niet-financiële prestaties

‘De maatschappij heeft steeds meer belangstelling voor verslaglegging over niet-financiële prestaties’, ervaart Hoogendoorn. ‘Meestal denken we daarbij aan het milieubeleid, maar er is meer. Bijvoorbeeld: hoe gaat het bedrijf om met ziekteverzuim, hoe is het beleid aangaande corruptie en hoeveel mensen met een beperking heeft het bedrijf in dienst. Kortom: zaken die samenhangen met maatschappelijk verantwoord (MVO) ondernemen.’

Het is dus zaak aan deze onderwerpen ruimte te besteden in het jaarverslag. Hoe je die MVO-paragraferen invult, is volgens Hoogendoorn lastig in algemeenheid te zeggen. ‘Daarvoor verschillen bedrijven onderling teveel van elkaar. Ieder moet het voor zichzelf uitzoeken. Het zal nog wel even duren voor daar normen voor zijn. Normen zouden trouwens op termijn een goed idee zijn, omdat je dan bedrijven dan beter op hun MVO-beleid kunt vergelijken en objectieve normen bedrijven in staat zouden stellen goed op dit beleid te sturen.’

Kortom, geïntegreerde verslaggeving, waarbij financiële en niet-financiële gegevens worden gecombineerd in een verslag, maken een opmars. Het goede nieuws is: je hoeft het wiel niet opnieuw uit te vinden. ‘Diverse bedrijven zijn hier al heel ver in. Goede voorbeelden zijn Schiphol, Randstad, Akzo-Nobel en DSM. Die hebben op dat vlak al diverse prijzen gewonnen. Hun jaarverslagen kun je zo op internet vinden.’