‘Hef de afdeling Risicomanagement op’

Marinus de Pooter werkt als adviseur en trainer op het gebied van prestatie- en risicomanagement. Hij is een van de docenten van de verkorte opleiding Risicomanagement voor de profit sector. Wat zijn volgens hem de meest gemaakte ‘fouten’ bij het omgaan met risico’s?

“Het woord risico roept geen positieve associaties op. Risicomanagers versterken dat door hun neiging om de toekomst vanuit het negatieve te bekijken. Zij zien het doorgaans als hun taak om uitputtend op zoek te gaan naar dingen die mis kunnen gaan. Risico’s moeten we zoveel mogelijk uitbannen en uitsluiten, vinden zij. Daar ontwikkelen ze dan allerlei richtlijnen, procedures en protocollen voor. Maar daardoor missen ze gemakkelijk de aansluiting met hun collega’s, bijvoorbeeld de account-, project-of business managers. Om aan de verwachtingen te voldoen moeten die mensen kansen benutten én risico’s beperken. Evenwichtige besluitvorming gaat over het vinden van een balans tussen kansen én risico’s.”

Afdeling Risicomanagement? Opheffen!

Mensen in dienst nemen die uitsluitend werken als risicomanager, vindt De Pooter niet verstandig. En het optuigen van een aparte afdeling Risicomanagement nog minder. “Die moet je zo snel mogelijk opheffen!” Maar sommige toezichthouders schrijven die aparte functie zelfs voor. “Onzinnig! Weet je waarom? Omdat mensen in de business dan gaan denken: ‘Risico’s? Daar hebben we onze afdeling Risicomanagement toch voor?’ Vervolgens gaan ze zelf roekelozer te werk. Wat je wilt, is dat de beslissers zich bewust zijn van de mogelijke effecten van hun beslissingen op de belangen van hun stakeholders. Neem situaties waarbij belangrijke aspecten als rendement en veiligheid moeten worden afgewogen.”

Waarde toevoegen

Met name in de financiële sector zijn veel mensen werkzaam in risicomanagement-, control- en compliance-functies; naar schatting houdt een op de vijf medewerkers zich daar mee bezig. De Pooter: “Ik kom weinig mensen tegen die heel gelukkig zijn in hun rol als risicomanager. Dat komt omdat hun collega’s het veelal zien als compliance, werk in de categorie ’t is rot maar ‘t mot. De functienaam zelf is ook niet handig. Ze managen geen risico’s. Als het goed is, helpen ze de beslissers bij het analyseren ervan.

Ik vind dat daar vooral ook hun kracht zit: plannen kritisch doorlichten met verschillende brillen op, voor- en tegenstanders wijzen op ondeugdelijke veronderstellingen, praktijken aankaarten die indruisen tegen de kernwaarden, et cetera. De uitdrukking dwarsliggers houden de rails recht is ook op hen van toepassing. Voorwaarden voor hun succes zijn persoonlijke moed, inlevingsvermogen in dilemma’s en een organisatieleiding die opbouwende tegenspraak waardeert.”

Niet vluchten in applicaties

Volgens De Pooter zijn er allerlei applicaties te koop om risico’s vast te leggen en te volgen. “Het gevaar van schijnveiligheid is groot. Die systemen geven mooie gekleurde metertjes en grafiekjes, maar hoe betekenisvol is het uiteindelijk allemaal? Het ziet er gelikt uit, maar het staat stijf van de inschattingen van de invullers. Mijn advies is: zoek hoe je de besluitvorming kunt versterken. Het gaat nooit alleen over risico’s maar vooral ook over kansen. Kijk niet alleen naar harde beheersmaatregelen, maar vooral ook naar de competenties en intenties van de mensen.”

Grote kans op tevredenheid

Hoe groot schat een expert in risicomanagement de kans in dat cursisten die de verkorte opleiding Risicomanagement Profit volgen tevreden zullen zijn? “Hoog, omdat de insteek die ik kies heel praktisch is. Met de deelnemers bespreek ik herkenbare zaken waar ze zelf aan voorbijgaan. Ik krijg vaak terug dat ze belangrijke eyeopeners hebben gekregen waardoor ze het krachtenveld waarin ze opereren beter begrijpen.”