PAN-Europese visie op betalingsverkeer: een game-changer voor innovatie? (vervolg)

In ons eerdere artikel[1] werd ingegaan op innovatie in het Europees betalingsverkeer.

Geconstateerd werd dat die zich vooral afspeelt in de back-end, gedreven door Scheme Rulebooks[2] van de European Payments Council (EPC) voor pan-Europese betaalmethoden (zoals SCT Inst) en door initiatief van de Europese Centrale Bank (zoals TIPS). Recentelijk heeft de Europese Centrale Bank (ECB) een hernieuwde Retailstrategie gelanceerd, die nadrukkelijk probeert voorwaarden te scheppen voor marktpartijen om Europese (in tegenstelling tot Chinese of Amerikaanse) betaalmethoden, zowel online als offline, te laten groeien en bloeien. Het initiatief wordt daarbij aan de markt gelaten, maar zal waar mogelijk ook met centrale standaards ondersteund worden.

Front-end innovatie– in een gefragmenteerde Europese markt?

Eén van de uitdagingen bij de lancering van vernieuwingen in bestaande, of introductie van nieuwe betaalmethoden in Europa is de verregaande fragmentatie tussen de landen. Niet vreemd, want betaalgewoontes zijn van oudsher in lokale, nationale markten gegroeid en sterk bepaald door nationale consumentenbehoeften en -wensen. Bijvoorbeeld, sommige landen zweren bij incasso en gebruiken weinig of geen creditcards; andere zijn hard op weg cash volledig te vervangen door cards; weer andere leunen nog zwaar op cash, debitcards, of zelfs cheques. Hoewel overal in Europa de digitalisering blijft groeien en online (mobiele) oplossingen sterk toenemen, blijkt in de praktijk geen enkel land gemotiveerd om een systeem uit een buurland te adopteren. Integendeel, nationale oplossingen in nationale markten hebben de afgelopen decennia sterke lokale merken met eigen lokale marktposities opgeleverd, zoals iDeal in Nederland. Die merken groeien, blijven lokaal sterk, ontwikkelen vaak mobiele varianten, maar kunnen nauwelijks verder opschalen buiten het eigen land. Voor uitbreiding van acceptatie zijn ook diepe zakken nodig (marketingbudgetten) die deze merken meestal niet hebben – terwijl andere partijen, zoals Silicon Valley (ApplePay, Google Pay) of China (Alipay, WechatPay) daar nu juist wel over beschikken. Ook wordt het niet-Europese aanbieders sinds PSD en PSD2 gemakkelijk gemaakt om licenties te verwerven in een EU-land, om diensten in de hele EU aan te kunnen bieden. De huidige trend is dan ook dat die niet-Europese partijen stapje voor stapje acceptatie beginnen te verwerven in de nationale betaalmarkten.

Doorbraak van een patstelling?

De hoop van Europese beleidsmakers is gevestigd op Europese betaalinitiatieven, die een volwaardig alternatief moeten kunnen bieden voor de sterk opkomende Amerikaanse en Chinese betaalmiddelen. Met de introductie, eind 2017, van de SEPA Instant Payment (SCT Inst) is daarmee al een belangrijke stap gezet. De SCT Inst is in 2019 ook echt op stoom gekomen en groeit momenteel razendsnel (met Nederland als koploper binnen de Eurozone). Het blijkt ook uitstekend aan te slaan als person-to-person betaalmethode. Naar voorbeeld van alweer China (WechatPay en Alipay) is een volgende populaire toepassing het betaalverzoek (“Request-to-Pay”, RtP). Het sturen van een verzoek via een appje, zoals het welbekende Tikkie via Whatsapp, maakt het nog gemakkelijker.  Waar Tikkie nu nog een iDeal betaling gebruikt, zou dat ook eenvoudig vervangen kunnen worden door een SCTInst (goedkoper, sneller en eenvoudiger te verwerken voor de bank). De grote uitdaging is nu, om zo’n betaalverzoek (“RtP”) dat in diverse landen al ingevoerd is op de basis van een bestaand lokaal sterk merk, een Europese dimensie te geven. Dat kan door middel van standaardisatie en het waarborgen van interoperabiliteit.

Request-to-Pay: standaardisatie en interoperabiliteit

De EPC heeft, daartoe uitgenodigd door de Euro Retail Payments Board (ERPB)[3], aangekondigd om in de loop van 2020 een nieuw Rulebook op te stellen, waarin een standaard voor Request-to-Pay gezet wordt. Er moet vaart gemaakt worden, omdat – zoals boven vermeld – in een aantal landen al oplossingen gestart zijn. Het EPC Rulebook moet eind 2020 klaar zijn en zal een belangrijke bouwsteen worden om met name het gebruik van Instant Payments te verbreden. Daarmee vergroot het ook de mogelijkheden voor consumenten en merchants om Instant Payments over nationale grenzen heen te gebruiken. Voor dat laatste helpt het ook als er standaard regels worden ontwikkeld om betaalverzoeken over nationale grenzen heen te initiëren en te beantwoorden. Die regels zullen worden opgesteld door de EACHA.[4]

De werkgroep van EPC, belast met het opstellen van het RtP Rulebook gaat binnenkort van start en zal eind van dit jaar klaar zijn. De werkgroep van EACHA zal parallel daaraan werken. Het vooruitzicht daarvan zal de Europese banken, als uitgevers van betaalmiddelen, en de merchants, als acceptant, veel keuzemogelijkheden geven. Intussen is iedereen (de lokaal sterke merken, de gevestigde card-spelers VISA en Mastercard, de nieuwe fintech spelers, én de bigtech toetreders) bezig de markt te veroveren en hun nieuwe innovaties uit te rollen.

2020 wordt een spannend jaar!

Fred Bär
Auteur is Partner bij Payments Advisory Group. Het artikel is geschreven op persoonlijke titel.

[1] Deze blog is het vervolg. Zie: https://blog.euroforum.nl/finance-control/pan-europese-visie-betalingsverkeer-game-changer-innovatie

[2] Scheme Rulebook: ‘Scheme’ duidt een betaalinstrument aan, zoals Europese Overboeking, Europese Incasso, Instant Payment. ‘Rulebook’ duidt op het officiële handboek dat de regels bevat die de deelnemers aan een specifiek ‘Scheme’ hebben afgesproken. Voor meer informatie, zie: www.europeanpaymentscouncil.org

[3] Zie: www.erpb.eu

[4] European Automated Clearing House Association: www.eacha.org