Personeelsbeloningen en voorzieningen: wat verandert er in de richtlijnen voor de jaarverslaggeving?

De richtlijnen voor de jaarverslaggeving bevatten nieuwe verduidelijkingen over personeelsbeloningen en voorzieningen. Dit beïnvloedt hoe en wanneer werkgevers verplichtingen moeten verwerken in hun jaarrekening. Hoogleraar externe verslaggeving bij de Erasmus Universiteit Rotterdam Martin Hoogendoorn legt uit wat er verandert: “Je moet kosten opnemen op het moment van toezegging – niet pas als je gaat betalen”.

Vitaliteitsregelingen: kosten vooruit opnemen

“De veranderingen in RJ 271 zijn niet zozeer echte wijzigingen, maar wel relevante uitbreidingen en verduidelijkingen”, vertelt Martin. Een belangrijk voorbeeld zijn vitaliteitsregelingen. “Dat zijn regelingen waarbij iemand vanaf 60 jaar nog maar 80% hoeft te werken, maar wel 100% salaris ontvangt. De vraag is: wanneer neem je die kosten op? Doe je dat pas als je het extra salaris betaalt, of al vanaf het moment dat een werknemer recht heeft op de regeling?”. Volgens Hoogendoorn is het antwoord duidelijk: “Je moet er op vooruitlopen. Zodra een werknemer recht heeft op zo’n regeling, neem je het als voorziening op in de jaarrekening. Het is namelijk een verplichting, en daar moet je transparant over zijn”.

VUT en pensioen: minder risico voor werkgever

Ook VUT-regelingen – van toepassing als een werknemer volledig stopt vóór de pensioendatum – zijn onderwerp van verduidelijking. “Dat is vergelijkbaar met pensioen: iemand werkt niet meer, maar krijgt nog wel een uitkering”, legt Martin uit. “Dus ook hier geldt: neem de lasten tijdig”. De nieuwe pensioenwet zorgt ook voor fundamentele veranderingen. “Gegarandeerde pensioenen verdwijnen. Werknemers krijgen een individueel potje dat collectief wordt belegd. Gaat het goed met de beleggingen, dan stijgt het pensioen – gaat het slecht, dan daalt het. Er zijn geen garanties meer”. Die verschuiving is terug te zien in de jaarrekening. “De werkgever hoeft minder voorzieningen op te nemen, omdat hij minder risico loopt. Dat verandert het financiële beeld van de organisatie”.

Tijdigheid en transparantie zijn cruciaal

Martin benadrukt dat het in verslaggeving draait om timing en volledigheid. “Je moet verplichtingen laten zien zodra je er niet meer onderuit kunt”, stelt hij. “Wacht je met boeken tot het moment van betaling, dan presenteer je een te positief beeld”. Hij illustreert dat met een jubileumuitkering: “Als iemand over 12,5 jaar recht heeft op een uitkering, dan bouw je die kosten nu al geleidelijk op – niet pas als de 12,5 jaar voorbij zijn. Het gaat om eerlijke weergave van je financiële situatie. Dit betekent wel dat je moet schatten of iemand over 12,5 jaar nog in dienst zal zijn”.

Voorzieningen: inschatten blijft lastig

Voorzieningen zijn verplichtingen waarvan de uitkomst onzeker is – zoals een mogelijke schadeclaim. “De vraag is dan: moet ik dat als voorziening opnemen?”, zegt Martin. “Dat hangt af van de kans dat je daadwerkelijk moet betalen. Is die kans groter dan 50%, dan neem je het op in je jaarrekening”. Ook de hoogte van het bedrag vereist inschatting. “Iemand kan een miljoen eisen, maar dat wil niet zeggen dat je dat moet opnemen. Je schat in wat een realistische uitkomst is, bijvoorbeeld bij een schikking. Dat is subjectief – en dus gevoelig voor discussie”. Daarnaast moet je het bedrag contant maken naar de huidige waarde. “Dat roept weer nieuwe vragen op: welke disconteringsvoet gebruik je? Daar zijn meerdere visies op”.

Nieuwe vragen: duurzaamheid als verplichting?

Naast juridische verplichtingen krijgen ook maatschappelijke beloften een rol in de verslaggeving. “Stel dat een onderneming in 2030 klimaatneutraal wil zijn. Is dat dan een verplichting?”, vraagt Martin zich af. “Misschien heb je dat wel toegezegd in je jaarverslag of maakt het deel uit van je strategie. En als je daar dan eigenlijk niet meer onderuit kunt – vanwege reputatie of belang voor de onderneming – zou je daar nu al een voorziening voor moeten opnemen? Dat zijn de nieuwe discussies die opkomen”.

Conclusie: veranderende regels, blijvende onzekerheid

De aanpassingen in RJ 271 en de internationale standaard IAS 37 laten zien dat verslaggeving draait om tijdigheid, inschatting en transparantie. Werkgevers moeten verplichtingen eerder en zorgvuldiger opnemen in hun jaarrekening – niet alleen op basis van juridische contracten, maar ook maatschappelijke verwachtingen. Wil je hier in één dag van op de hoogte zijn? Meld je dan aan voor het seminar Jaarrekeningactualiteiten. Martin Hoogendoorn: “Daar bespreken we de laatste wijzigingen, met ruimte voor vragen en discussie. Dat is waardevol – zeker in een vakgebied waar interpretatie en timing zo’n grote rol spelen”. Wil je meer weten over de thema’s die de revue passeren? Vraag dan de brochure aan.