Wat zijn de drie belangrijkste te verwachten trends in de pensioensector?

De ontwikkelingen binnen de pensioensector zijn in volle gang. In aanloop naar het Pensioen Forum vroegen wij een aantal experts uit de sector naar de te verwachten trends.

---

Xander den Uyl, Bestuursvoorzitter Pensioenfonds Werk en (Re)Integratie

De belangrijkste 3 trends zijn:

1. De verdergaande schaalvergroting van fondsen
2. Overgang (op grote schaal?) naar (enigszins risicodelend) DC als gevolg van het nFTK
3. Toenemende governance issues als gevolg van de Wet versterking bestuur (spanning VO/BO -bestuur- RvT)

José Meijer, plv. Bestuursvoorzitter ABP

In het kader van ons traject ABP visie op 2020 hebben we 22 relevante trends bekeken op maatschappelijk, economisch en institutioneel gebied . We noemen er hier drie die verband met elkaar houden.

1. Roep om keuzemogelijkheid
   Deelnemers willen meer keuzemogelijkheden en flexibiliteit. Men ervaart weinig maatwerk, terwijl de persoonlijke omstandigheden en behoeften sterk kunnen variëren. Tegelijkertijd zien we dat van bestaande keuzemogelijkheden relatief weinig gebruik gemaakt. Vanwege een laag pensioenbewustzijn, de lange horizon voor voorkeuren en de beperkte financiële kennis is het voor lastig voor deelnemers om de juiste keuzes te maken.
2. Veranderende vormen van collectiviteit en solidariteit
   Ruimere keuzemogelijkheden kunnen de voordelen van collectiviteit en solidariteit beperken, zeker wanneer het gaat om keuzemogelijkheden tijdens de opbouwfase. Dit raakt de tweede trend, waarbij collectiviteit en solidariteit niet meer vanzelfsprekend zijn. Mensen zien pensioen steeds meer als een individueel eigendom dan een aanspraak vanuit het collectief. Enkele vormen van solidariteit zijn maatschappelijk geaccepteerd (man-vrouw, ziek-gezond). Andere vormen van solidariteit staan ter discussie (jong-oud, laag-hoogopgeleid). De solidariteitsdiscussie moet idealiter niet geïsoleerd op één onderwerp gevoerd worden, maar in bredere context, dus ook inclusief de eerste pijler.

   Om draagvlak voor ons systeem te behouden, is het misschien wel noodzakelijk een deel van de collectiviteit of solidariteit in te leveren. Een deel van het opgebouwde pensioenvermogen zou de deelnemer bijvoorbeeld kunnen inzetten voor andere doelen. Dit maakt pensioen tastbaarder en raakt de derde trend: vervlechten van pensioen, wonen en zorg.

3. Vervlechting pensioen, wonen en zorg
   Pensioen wordt opgebouwd om later te kunnen consumeren en toegang te hebben tot zorg en wonen. De trend is dat wonen, zorg en pensioen vanuit het beleid steeds vaker integraal worden bekeken. Mensen willen zelf ook graag een deel van hun pensioen inzetten voor wonen of zorg. Tegelijkertijd is het lastig om deze drie domeinen te integreren. Ze hebben namelijk alle drie hun eigen politieke, demografische en economische dimensie met bijbehorende risico’s. Uitruil van delen zou wel tot de mogelijkheden moeten kunnen behoren. Te denken valt dan bijvoorbeeld aan het inzetten van een deel van het pensioenvermogen voor aflossing van de (restschuld van de) woning of aanpassingen van de woning in het kader van langer thuiswonen (zoals traplift, domotica, etchè we moeten daar zeker meer onderzoek naar doen om mogelijkheden en onmogelijkheden beter in beeld te krijgen.

Roel Beetsma, Professor of Pension Economics, University of Amsterdam

1. Verdere opmars DC
2. Solidariteits elementen (doorsneesystematiek) komt onder druk
3. Onzekerheid over toekomstig pensioen zal verder afnemen
4. Aanvullend pensioen voor ZZP-ers

Gabriel van de Luitgaarden, Head of Financial Risk and Pensions Management, Royal Philips

1. Klassiek DB is dood, premieovereenkomsten hebben de toekomst
2. Toenemende focus op individuele behoeften/ambities van deelnemers
3. Verdere doorvoering van regeldruk en professionalisering

Sako Zeverijn, Bestuursvoorzitter, Stichting Pensioenfonds Xerox, Intern toezichtsorgaan, Stichting Pensioenfonds Robeco, Bestuurslid, Stichting Pensioenfonds F. van Lanschot, Vice-voorzitter Stichting Pensioenfonds Tandartsen

1. Doordat de uitkomsten van beleid niet goed zijn te voorspellen ontstaat toenemende onzekerheid en angst met als gevolg verkeerde beslissingen; dit geldt voor voor iedereen die betrokken is bij de sector: bestuurders, deelnemers, gepensioneerden, wetenschappers, beleidsmakers en politici. Het kan alleen maar leiden tot nog verdere afname van vertrouwen.
2. Door veranderende arbeidsverhoudingen (minder vaste en meer tijdelijk contracten) daalt de deelname aan tweede pijler pensioenopbouw en daalt de invloed van de sector.
3. Uniformering van pensioenregelingen ten gevolge van beperking van de fiscale kaders.

Steeph Custers, ‎Bestuurder pensioenen FNV Bouw

In 2020:

1. Is er een pensioenplicht met een basisverzekering als bescherimg van de lagere inkomens met plicht en/of mogelijkheid aanvullend bij te verzekeren in de 2e peiler
2. Hebben ook flexwerkers en zzp-ers in de 2e peiler regulier toegang zonder overstapbarrieres en tegen aanvaardbare kosten
3. Kunnen al deze deelnemers kiezen tussen enkele pensioenuitvoerders, nu consolidatie en bestuurlijke professionalisering hun meerwaarde hebben bewezen

Michiel J. Hietkamp, Voorzitter CNV Jongeren

1. Individualisering: de hang naar meer individuele keuzes komt voort uit de totaal verschillende levens die mensen tegenwoordig leiden.
2. Transparante communicatie: je ziet nu pensioenen zo onder druk staan er nog meer en nog beter uitgelegd moet worden wat er gebeurd. Je ziet meer en meer investeringen in communicatie. De deelnemer moet weten wat er aan gebeurd. Met de juiste kennis kunnen ze niet alleen beter oordelen, maar zullen ze ook minder snel oordelen.
3. Een andere trend die we zien is de verjonging van pensioenfondsbestuurders en vertegenwoordigers in het vo. Door de Code en natuurlijk het Pensioenlab gaan we de komende tijd veel meer jongeren in de pensioensector zien!