Even een conflictje wegwerken

Door Gerrit Aeilkema

Mensen vertonen, ook op het werk,iedere dag opnieuw ineffectief gedrag, ze weten dat zelf ook wel. Om vervolgens datzelfde ineffectieve gedrag de volgende dag weer te hanteren. Dit frustreert nogal eens het behalen van de organisatiedoelen.
In het algemeen zijn collega’s gauw genegen om daar iets van te vinden, vooral in de ‘wandelgangen’ tieren deze roddelmomenten welig. Maar als je elkaar niet aanspreekt op wat er verkeerd gaat, dan gaat het de volgende keer gewoon opnieuw verkeerd… en opnieuw… en opnieuw…

De oplossing is echter nog simpeler dan het lijkt en we gebruiken het dagelijks: de dialoog. Maar helaas gebruikt men deze oplossing niet altijd op de meest functionele wijze. Wellicht kunt u dan eens het model van de Transactionele Analyse gebruiken. Deze methode is bijzonder goed toepasbaar om uw manier van omgaan met mensen effectiever temaken. Vrijwel iedere vorm van miscommuniceren kunt u hiermee opheffen.

De Transactionele Analyse kent drie posities of‘zijnswijzen’ van waaruit wij mensen kunnen reageren op situaties en andere mensen:

• • de Ouder-rol
• • de Volwassene-rol
• • of de Kind-rol

DeOuder-rolvertegenwoordigt de waarden en normen. De Ouder heeft een veelvoud aan normen vande ouders en de eigen cultuur overgenomen. De Ouder weet wat goed is en wat slecht en hoe het hoort, daarnaast kritisch en soms anderen veroordelend, maar ook verantwoordelijkheid nemend enverzorgend. In deze rol zit wel het geheven vingertje verborgen. Als je in deze rol met een ander communiceert, dan kun je het volgende uitdragen: “Ik ben OK, maar jij bent niet OK”.

DeVolwassene-rolvertegenwoordigt het informatieverwerkende systeem en de vaardighedendie iemand tot zijn beschikking heeft. De Volwassene staat open voor alle informatie als een soort databank en kan ook informatie geven over de normen van de Ouder en de gevoelensvan het Kind. In deze rol ben je zonder (voor)oordelen. Dus geen: “Ik accepteer jou precies zoals IK ben.”

Als je in deze rol met een ander communiceert, dan draag je het volgende uit: “Ik ben OK en jij bent ook OK”.

DeKind-rolvertegenwoordigt emoties, levensenergie, creativiteit en kan afhankelijk ofopstandig zijn. In deze rol zit wel slachtoffergedrag verborgen. Als je in deze rol met een ander communiceert, dan kun je het volgende uitdragen: “Ik ben niet OK, maar jij bent wel OK”.

Het is belangrijk om te realiseren, dat iedereen de drie posities in zich heeft. Ieder mens kan zelfkiezen welke positie hij/zij aan het woord laat. Maar met de keuze voor een bepaalde positie heb je wel een effect op de communicatie met anderen. Je kunt met dit model voorspellen of je reactie de kans op een conflict vergrootof verkleint. En, je kunt met dit model na een conflict nauwkeurig terughalenwaar het fout ging.

Iedereen heeft dus de drie posities in zich en kan deze gebruiken in het gesprek metanderen. In de communicatie moet je in de gaten hebben hoe de interactie verloopt. Wanneer jekunt analyseren vanuit welke positie een deelnemer communiceert, kun je de eigencommunicatie hierop afstemmen.
Daarbij gelden een paar regels:

1 Parallelle transacties verlopen meestal harmonieus en kunnen eindeloos doorgaan.

Wanneer twee mensen vanuit een eigen gekozen positie met elkaar (blijven) praten, zal de communicatietussen beide mensen meestal goed verlopen. We noemen dat een parallelle reactie; hieronder volgen twee voorbeelden daarvan:

Wanneer iemand vanuit de Volwassene-rol communiceert en de ander reageert niet vanuit dezelfde Volwassene-rol, maar vanuit een andere positie, dan kan eenconflictsituatie ontstaan. We noemen dat een kruistransactie (de pijlen kruisen elkaar).Hierna volgt een voorbeeld van een dergelijke situatie:

Wanneer het gesprek – zoals hierboven geschetst -nog even door gaat, kan er een serieusconflict ontstaan. Je ziet als het ware een reeks van negatieve escalerende reacties.
Hoe voorkom je nou dat het op een serieus conflict uitloopt? Heel simpel, door zelf vanuit de Volwassene-rol te (blijven) reageren, ook al kiest de ander de Ouder-rol of de Kind-rol.Als je consequent vanuit de Volwassene-rol blijft reageren, gaat de ander op eengegeven moment ook naar zijn Volwassene-rol en is er weer overleg mogelijk.

Gerrit Aeilkema
www.mkbsupportnoord.nl