Quotumverplichting in de participatiewet

Door: H.K. Knol, PartnerConsult Adviesgroep

Het lijkt er dan eindelijk eens van te komen; een verplichting voor werkgevers om mensen met een beperking in dienst te hebben. Eerdere pogingen daartoe mislukten. Halverwege de vorige eeuw war er de Wet plaatsing mindervaliden, die de werkgevers (100 of meer personeelsleden) verplichtte om 2 % mindervaliden in dienst te hebben. Er stond echter geen sanctie op en de 2 % werd niet gehaald. In de 80’er jaren van de vorige eeuw werd deze wet dan ook ingetrokken en verscheen de Wet Arbeid Gehandicapte Werknemers op het toneel. De wet kende de mogelijkheid werkgevers een quotumverplichting van 4 tot 7 % op te leggen, maar verzet van de werkgevers leidde er toe dat die verplichting er niet kwam. De WAGW was overigens geen lang leven beschoren en werd vervangen door de Wet op de re-integratie, maar die kende evenmin een quotumverplichting. Maar nu lijkt het de overheid ernst en wordt gesproken over een quotumverplichting van 5 % voor werkgevers met 25 of meer werknemers. Ook komt er een sanctie van € 5000 per niet bezette arbeidsplaats.

Participatiewet
Eigenaardig is dat de verplichting vorm gaat krijgen via de Participatiewet, een wet die uitgevoerd gaat worden door gemeenten en ten doel heeft de arbeidsparticipatie te bevorderen van mensen die nu in de bijstand zitten, in de sociale werkvoorziening werkzaam zijn of die een Wajong-uitkering ontvangen. De motivering is inmiddels bekend en dezelfde als ooit bij de herziening van diverse andere wetten: de huidige regels zijn te weinig activerend en de betaalbaarheid daarvan is in het geding. Argumenten die kennelijk hun geldigheid nooit verliezen. Ook al zo’n open deur is de dreigende afname van de beroepsbevolking. Hoe een en ander precies vorm gaat krijgen, is afhankelijk van de resultaten van het overleg hierover met de sociale partners. Nog niet te zeggen is of het gaat om een percentage omgerekend naar fte’s, verloonde uren of aantal dienstverbanden. Meest simpele oplossing zou zijn om het te koppelen aan de loonsom. Die is bekend en er hoeven niet ingewikkelde registraties bijgehouden te worden. Ook is nog onduidelijk hoe de handhaving wordt ingericht, maar dat die er gaat komen is wel zeker. Uit een vergelijking met andere landen is namelijk gebleken dat alleen bij strikte handhaving het gewenste resultaat kan worden bereikt.

Uitvoering bij gemeenten
De feitelijke uitvoering komt in ieder geval in handen van de gemeenten. Die krijgen volgens het kabinet de volgende instrumenten ter beschikking: loondispensatie (lager loon wegen mindere prestatie), loonaanvulling, jobcoaching, de no-riskpolis en bijvoorbeeld de aanpassing van de werkplek. Met name dat laatste is een heikel punt voor gemeenten omdat ze ter zake geen ervaring en/of deskundigheid hebben en de gemeenten wel alle vrijheid krijgen bij het vorm geven van hun beleid. Dat wordt dus nog best lastig, zeker als daarbij bedacht wordt dat ook nog eens fors bezuinigd wordt op de re-integratiebudgetten. Het kabinet hoopt echter dat andere voordelen de werkgevers ertoe zal aanzetten meer mensen met een beperking in dienst te nemen en daarin ook te willen investeren. In ieder geval is het wel te waarderen dat het kabinet wel duidelijk aangeeft dat het de bedoeling is dat er niet al te veel uitvoeringsregels komen en dat de werkgevers op dit punt ‘ontzorgd’ gaan worden. Waarschijnlijk gaat dat gebeuren via regionale centra, want volgens het kabinet komen er 35 arbeidsmarktregio’s (wie kent nog de gewestelijke arbeidsbureaus?).

Meer reguliere banen
Doelstelling is dat de regeling gaat leiden tot 100.000 reguliere banen bij reguliere werkgevers. Dat moet onder meer bereikt worden door de inzet van de hiervoor al genoemde instrumenten, maar ook door de mobiliteitspremie, die per 1 januari jl. de premiekorting verving. Dat is een loffelijk streven, maar de ervaring leert dat regels en of subsidies geen (structurele) banen scheppen. Overigens =hoeft dat niet in een keer: er is een ‘ingroeipad’ voorzien van zes jaar, zodat er poer jaar 17.000 banen moeten komen voor mensen met een beperking. Omdat de wet een beoogde ingangsdatum heeft van 1 januari 2014, hoeft pas in 2020 volledig aan de quotumverplichting te worden voldaan. Dat lijkt lang, maar die tijd zullen werkgevers in de meeste gevallen had nodig hebben. Zeker is in ieder geval dat er een forse taakstelling op het bord van de werkgevers wordt gedeponeerd en dat die al vrij snel tot actie zal moeten overgaan. Uiteraard houden wij u hiervan op de hoogte en zodra er meer concrete informatie is, komen we op dit onderwerp terug.

Meer nieuws over sociale zekerheid is te vinden in Balans.